VAT in Cash Basis: Η Λύση για τη Σωτηρία των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων
Εισαγωγή
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, πνίγονται από την έλλειψη ρευστότητας. Μια από τις μεγαλύτερες αιτίες; Η υποχρέωση να πληρώνουν ΦΠΑ για τιμολόγια που δεν έχουν ακόμα εισπράξει αφού ενημέρωση για αυτή την δυνατότητα δεν υπάρχει και η διαδικασία όχι μόνο περιοριστική αλλά και αποτρεπτική.
Σε μια χώρα όπου το 99% των επιχειρήσεων είναι ΜμΕ, σύμφωνα με την Eurostat, αυτή η πρακτική τις οδηγεί σε αδιέξοδο.
Η Ελλάδα του 2025 βιώνει μια σκληρή πραγματικότητα: ακρίβεια, πληθωρισμός και επιχειρήσεις που παλεύουν να επιβιώσουν. Κι όμως, το κράτος συνεχίζει να προωθεί έναν άδικο κανόνα: οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) και οι ελεύθεροι επαγγελματίες πρέπει να πληρώνουν ΦΠΑ για τιμολόγια που έχουν εκδώσει, ακόμα κι αν δεν έχουν δει ούτε ένα ευρώ από τους πελάτες τους διότι δεν έχει απλοποιηθεί η εφαρμογή του 39Β ώστε να γίνει φιλική στις ΜμΕ.
Το Πρόβλημα
Φανταστείτε έναν μικρό επιχειρηματία: εκδίδει τιμολόγιο 10.000 ευρώ, οφείλει 2.400 ευρώ ΦΠΑ, αλλά ο πελάτης του πληρώνει μετά από 6 μήνες – αν πληρώσει ποτέ. Ο επιχειρηματίας πρέπει να δανειστεί ή να βάλει χέρι στις αποταμιεύσεις του για να καλύψει το ΦΠΑ, ενώ η επιχείρησή του αιμορραγεί.
Σύμφωνα με τη ΓΣΕΒΕΕ, το 30% των ΜΜΕ αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας, με τον ΦΠΑ να αποτελεί βασικό "βαρίδι".
Η υπάρχουσα ρύθμιση στην Ελλάδα (άρθρο 39α, Ν. 2859/2000) για το "cash basis" :
Aν και είχε στόχο να διευκολύνει τη ρευστότητα των ΜΜΕ, δημιούργησε πρακτικές δυσκολίες, ιδιαίτερα για τις μικρές επιχειρήσεις:
Γραφειοκρατική Διαδικασία:
Η υποχρεωτική υποβολή δήλωσης μέσω ΑΑΔΕ απαιτεί πρόσβαση σε ηλεκτρονικά συστήματα και τεχνική γνώση, κάτι που δεν ήταν πάντα εύκολο για πολύ μικρές επιχειρήσεις ή επαγγελματίες χωρίς λογιστική υποστήριξη. Η διαδικασία χρονοβόρα και περίπλοκη για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το σύστημα.
Η υποχρέωση υποβολής δήλωσης μέχρι συγκεκριμένη ημερομηνία (π.χ. τέλος Δεκεμβρίου για ένταξη από τον επόμενο χρόνο) περιορίζει την ευελιξία των επιχειρήσεων.
Αυστηρές Προϋποθέσεις και Περιορισμοί:
Η δέσμευση παραμονής στο καθεστώς για τουλάχιστον δύο έτη (εκτός αν ο τζίρος υπερβεί τα 2 εκατ. ευρώ) είναι περιοριστική, καθώς δεν επιτρέπει στις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν γρήγορα σε αλλαγές στις οικονομικές τους συνθήκες.
Η απόφαση δεν καλύπτει όλες τις περιπτώσεις ΜμΕ, καθώς ουσιαστικά εξαιρεί επιχειρήσεις που δεν τηρούν διπλογραφικά βιβλία ή που έχουν ειδικές φορολογικές υποχρεώσεις, μειώνοντας την εμβέλεια του μέτρου.
Λογιστική Πολυπλοκότητα:
Η τήρηση λογιστικών στοιχείων που αποδεικνύουν τον ακριβή χρόνο είσπραξης αυξάνει το διοικητικό βάρος για τις ΜμΕ. Πολλές μικρές επιχειρήσεις, που δεν διέθεταν εξειδικευμένο λογιστή, δυσκολεύονταν να συμμορφωθούν.
Η υποχρέωση απόδοσης ΦΠΑ εντός 12 μηνών από την έκδοση τιμολογίου, ακόμα κι αν δεν είχε εισπραχθεί το τίμημα, αναιρεί το πλεονέκτημα του καθεστώτος, καθώς οι επιχειρήσεις έπρεπε να πληρώσουν φόρο χωρίς να έχουν λάβει χρήματα.
Περιορισμένη Ενημέρωση:
Δεν υπάρχει ενημέρωση των επιχειρήσεων. Ακόμα και σήμερα η επίσημη ιστοσελίδα της ΑΑΔΕ στην διαδικασία της ηλεκτρονικής υποβολή, προβάλει για ενημέρωση την ΠΟΛ 1214/2014 Πολλές ΜμΕ δεν γνωρίζουν το καθεστώς ή τα οφέλη του, με αποτέλεσμα την επιφυλακτικότητα .
Οικονομική Πίεση:
Παρά τον στόχο της διευκόλυνσης ρευστότητας, η εφαρμογή του καθεστώτος δεν αντιμετωπίζει πλήρως το πρόβλημα των καθυστερημένων πληρωμών από πελάτες, που είναι συχνό στις ΜμΕ. Οι επιχειρήσεις έπρεπε να παρακολουθούν στενά τις εισπράξεις, κάτι που αυξάνει το κόστος διαχείρισης.
Τι κάνουν άλλες χώρες;
Ηνωμένο Βασίλειο: Επιχειρήσεις με τζίρο έως 1,35 εκατ. λίρες πληρώνουν ΦΠΑ μόνο με την είσπραξη. Ένας γραφίστας που περιμένει 2 μήνες δεν χρεοκοπεί για να πληρώσει το κράτος.
Ιταλία: Το «Regime di Cassa» δίνει ανάσα σε επιχειρήσεις με τζίρο έως 2 εκατ. ευρώ. Μια οικογενειακή επιχείρηση δεν πληρώνει ΦΠΑ μέχρι να δει τα χρήματα.
Ισπανία: Από το 2014, το «Régimen de Caja» βοηθά επιχειρήσεις με τζίρο έως 2 εκατ. ευρώ να κρατήσουν τη ρευστότητά τους.
Πολωνία: Με τζίρο έως 1,2 εκατ. ευρώ, οι μικροί επιχειρηματίες περιμένουν την πληρωμή για να δώσουν ΦΠΑ.
Γαλλία: Οι πάροχοι υπηρεσιών πληρώνουν ΦΠΑ μόνο όταν εισπράττουν, δίνοντας ευελιξία σε χιλιάδες επαγγελματίες.
Πορτογαλία: το καθεστώς καλύπτει επιχειρήσεις με τζίρο έως 500.000 ευρώ,
Ρουμανία: το εφαρμόζει για τζίρους έως 2,25 εκατ. ευρώ, με επιπλέον κίνητρα για συμμόρφωση
Γιατί Τώρα;
Σε αυτές τις δύσκολες οικονομικές συγκυρίες οι ΜμΕ παραμένουν ευάλωτες. Τα μνημόνια η ακρίβεια και η έλλειψη οικονομικής ρευστότητας τις έχουν γονατίσει. Το "in cash basis" δεν είναι πολυτέλεια, είναι ανάγκη. Η κυβέρνηση δεν έχει δείξει διάθεση να στηρίξει τις ΜμΕ και το έχει αποδείξει, με την μη ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών οδηγιών 285 και 542 που ευνοούν τις ΜμΕ αλλά και από την υποχρέωση που επέβαλλε στις ΙΚΕ να τηρούν βιβλία με το διπλογραφικό σύστημα, ενώ ξέρει ότι 90% ανήκουν σε νέους ανθρώπους που προσπαθούν να κάνουν ένα start up για να μην σηκωθούν να φύγουν από την χώρα. Οι βουλευτές μας οφείλουν να ακούσουν τη φωνή των μικρομεσαίων και να φέρουν το θέμα στη Βουλή με επερώτηση.
Οι Οικονομικές Επιπτώσεις
Για τις ΜΜΕ, το "cash basis" σημαίνει άμεση ανακούφιση: κεφάλαια που σήμερα δεσμεύονται για ΦΠΑ θα παραμείνουν στις επιχειρήσεις, ενισχύοντας την κυρίως επιβίωση που την έχουν ανάγκη.
Για το κράτος, δεν υπάρχει ουσιαστική επίπτωση, ειδικά αν συνδυαστεί με νομοθετική ρύθμιση που θα υποχρεώνει τις πληρωμές προς τις επιχειρήσεις του "cash basis" εντός σύντομου χρονικού διαστήματος (π.χ. 60 ημέρες). Έτσι, τα έσοδα από ΦΠΑ θα παραμένουν σταθερά, απλώς θα εισπράττονται με μικρή καθυστέρηση.
Σήμερα, πολλές ΜΜΕ, για να καλύψουν τις βιοτικές τους ανάγκες, δεν πληρώνουν ΦΠΑ, με αποτέλεσμα το κράτος να ζημιώνεται από τη φοροδιαφυγή και τα χρέη προς την εφορία. Το "cash basis" θα αυξήσει τη συμμόρφωση, μειώνοντας αυτές τις απώλειες και ενισχύοντας την οικονομία συνολικά.
Καθώς ο ΦΠΑ αποδίδεται μόνο με την είσπραξη, μειώνεται η δυνατότητα εικονικών επιχειρήσεων να εισπράττουν ΦΠΑ χωρίς να τον αποδίδουν άμεσα, αφού η απόδοση συνδέεται με πραγματική ροή χρημάτων. Αυτό μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά σε περιπτώσεις όπου η απάτη βασίζεται σε "φουσκωμένα" τιμολόγια που δεν πληρώνονται ποτέ.
Συμπέρασμα:
Οι ΜμΕ δεν ζητούν ελεημοσύνη, ζητούν δικαιοσύνη. Ας τους δώσουμε ουσιαστικά το κεκτημένο δικαίωμα που τους αξίζει.
Υπάρχει λύση: η απλοποίηση και η ενθάρρυνση της εφαρμογής του καθεστώτος "in cash basis"
Αντώνης Νανόπουλος