Το ζήτημα

Πολλοί, ορισμένοι επισήμως ως «φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού» βρέθηκαν αντιμέτωποι με την κάλυψη τεκμηρίων που ενεργοποιήθηκε λόγω των τόκων καταθέσεων ή κάποιων ποσών ενοικίων που εισέπρατταν στην Ελλάδα, είτε αυτά τα ποσά ήταν μεγάλης αξίας είτε μηδαμινής!

Πιο συγκεκριμένα, η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 21 του ν. 4321/2015, η οποία τροποποίησε την παρ. 1 του άρθρου 34 του ν. 4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος), αναφερόταν μόνο στην ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης που ανέρχεται σε 3.000€ για άγαμους και 5.000€ για έγγαμα ζευγάρια. Κατ’ επέκταση, η αντικειμενική δαπάνη (τεκμήρια) που προκύπτει από την κατοχή δευτερεύουσας κατοικίας, αυτοκινήτου κτλ. συνέχισε να υφίσταται και εφόσον δεν καλύπτεται από εισοδήματα ή εισαγωγή κεφαλαίων υπόκειται σε φορολογία βάσει της κλίμακας των ελευθέρων επαγγελματιών (26% για τις πρώτες 50.000€ και 33% για το υπερβάλλον).

Το γεγονός αυτό, όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, είχε ως αποτέλεσμα οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού και ιδίως οι έλληνες ομογενείς να αποσύρουν τις καταθέσεις τους από τα ημεδαπά τραπεζικά ιδρύματα, με συνέπεια την απώλεια κεφαλαίων και φόρων επί των τόκων ή να εισάγουν χρηματικά κεφάλαια στην Ελλάδα προκειμένου να καλύψουν τα τεκμήρια διαβίωσης και στη συνέχεια να τα εξάγουν στο κράτος της φορολογικής τους κατοικίας.

Η διαφαινόμενη λύση

Το Υπουργείο Οικονομικών αντιλαμβανόμενο το μείζον ζήτημα που ανακύπτει για τους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού, προσπαθεί να το διευθετήσει με το νέο «μίνι» φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο αναμένεται να ψηφιστεί στις 16/06/2015 από τη Βουλή.

Επιγραμματικά, το άρθρο 33 του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος αναμένεται να τροποποιηθεί με τρόπο που να επαναφέρει, ως ένα βαθμό, το φορολογικό καθεστώς που ίσχυε με τον προηγούμενο Κώδικα (ν. 2238/1994).

Πιο συγκεκριμένα, για τους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού, η υποχρέωση να αναγράφουν στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος όλα τα εισοδήματα πηγής Ελλάδας, ανεξαρτήτως ποσού, θα παύσει να ενεργοποιεί τα τεκμήρια διαβίωσης.

Επίσης, σημειώνεται ότι οι δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων δεν εφαρμόζονται για φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού υπό την προϋπόθεση ότι δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα. Κατ’ επέκταση, οι φορολογούμενοι που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία δεν είναι υπόχρεοι υποβολής φορολογικής δήλωσης είτε απόδειξης μέσω εμβασμάτων των δαπανών αγοράς περιουσιακών στοιχείων.

Προστασία χαμηλών εισοδημάτων

Στα πλαίσια προστασίας των φορολογούμενων με χαμηλά εισοδήματα διακρίνονται δύο περιπτώσεις:

• Η διαφορά μεταξύ του τεκμαρτού εισοδήματος και του εισοδήματος που αποκτά ο φορολογούμενος μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου, φορολογείται με την κλίμακα του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις, υπό την προϋπόθεση ότι το τεκμαρτό εισόδημα του φορολογουμένου δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.

Έστω ότι άγαμος και άνεργος φορολογούμενος έχει εισόδημα από τόκους καταθέσεων 10€. Διαθέτει αυτοκίνητο με τεκμήριο 3.500€ και σπίτι με τεκμήριο 2.000€. Αν ληφθεί υπόψη το τεκμήριο διαβίωσης 3.000, η συνολική ετήσια αντικειμενική δαπάνη ανέρχεται σε 8.500€. Σύμφωνα με τα άρθρα 15 και 16 του ν. 4172/2013 (κλίμακα μισθωτών), ο συγκεκριμένος φορολογούμενος δεν καλείται να πληρώσει φόρο εισοδήματος καθώς εμπίπτει στο αφορολόγητο, όπως καθορίζεται με τη μείωση φόρου του άρθρου 16.

• Όταν το πραγματικό εισόδημα των φορολογουμένων, εξαιρουμένου του εισοδήματος από κεφάλαιο και υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου δεν υπερβαίνει το ποσό των 6.000 ευρώ, και το τεκμαρτό τους εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ, το εισόδημα αυτό και η προστιθέμενη διαφορά τεκμηρίων φορολογούνται με την κλίμακα του εισοδήματος από μισθωτή εργασία και συντάξεις. Η παραπάνω διάταξη δεν εφαρμόζεται σε όσους ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα ή ατομική αγροτική δραστηριότητα.  

Παράδειγμα: Έστω ότι άγαμος ο οποίος έχει στην κατοχή του ένα αυτοκίνητο με τεκμήριο 4.500€. Το εισόδημα του για το 2014 ήταν 5.500€. Δεδομένου ότι η ετήσια δαπάνη διαβίωσης που τον βαραίνει είναι 3.000€, θα φορολογηθεί βάσει της κλίμακας μισθωτών για τις 7.500€ που τον βαραίνουν.

Συμπεράσματα

Η νομοθετική ρύθμιση του άρθρου 21 του ν. 4321/2015, αναφερόταν μόνο στην αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης ύψους 3.000€ ή 5.000€ για άγαμους ή έγγαμους αντίστοιχα, αφήνοντας μετέωρη την φορολόγηση βάσει τεκμηρίων που δημιουργούνται από την κατοχή περιουσιακών στοιχείων. Το νέο φορολογικό νομοσχέδιο φαίνεται να αντιμετωπίζει ουσιαστικά το πρόβλημα που είχε ανακύψει για τους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού και τα τεκμήρια διαβίωσης που τους βαραίνουν, μέσω της επιστροφής στο προγενέστερο πλαίσιο του ν. 2238/1994.

Επίσης, το προς ψήφιση νομοσχέδιο διασφαλίζει σημαντικά τους φορολογούμενους με πολύ χαμηλά εισοδήματα, καθώς αποτρέπει τη φορολόγηση των τεκμαρτών (θεωρητικών) τους εισοδημάτων βάσει της κλίμακας των ελευθέρων επαγγελματιών, η οποία προβλέπει φορολόγηση 26% από το πρώτο ευρώ εισοδήματος.

Θεωρούμε ότι οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις θα συμβάλλουν σημαντικά στην ομαλή συνέχιση της διαδικασίας υποβολής των φορολογικών δηλώσεων του φορολογικού έτους 2014 (οικ. έτους 2015).

Παράλληλα πρέπει να τονίσθει η αναγκαιότητα πρόβλεψης επανεκκαθάρισης των δηλώσεων που έχουν ήδη υποβληθεί από τους καλόπιστους και συνεπείς φορολογούμενους, αλλά προκύπτει ωφέλεια από τις ως άνω ρυθμίσεις.