Εισαγωγή – προθεσμίες

Στις 10 Μαρτίου εκδόθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών η εγκύκλιος 1034/2017: «Τύπος και περιεχόμενο της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων, φορολογικού έτους 2016, των λοιπών εντύπων και των δικαιολογητικών εγγράφων που υποβάλλονται με αυτή», η οποία αναφέρεται στο περιεχόμενο της φορολογικής δήλωσης του έτους 2016.

Ειδικότερα και αναφορικά με την προθεσμία υποβολής αυτής, οι δηλώσεις των κατοίκων εξωτερικού υποβάλλονται έως την ημερομηνία που ορίζουν οι οικείες διατάξεις και για τους κατοίκους Ελλάδας, ήτοι 30/06/2017. Κατ’ εξαίρεση, σε περίπτωση που φορολογικός κάτοικος Ελλάδας βρίσκεται στη διαδικασία αλλαγής φορολογικής κατοικίας (για το έτος 2016 ή και αναδρομικά), η δήλωση υποβάλλεται εμπρόθεσμα σε όλη τη διάρκεια του φορολογικού έτους και το αργότερο έως τις 31/12/2017.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι υπόχρεοι υποβολής δήλωσης στη Δ.Ο.Υ. Κατοίκων Εξωτερικού ή στο τμήμα Κατοίκων Εξωτερικού των Δ.Ο.Υ. της επαρχίας, δεν υποχρεούνται να συμπληρώσουν το ΑΜΚA1].

Τεκμηρίωση χώρας κατοικίας στο εξωτερικό βάσει Ν. 2238/1994

Σύμφωνα με την ΠΟΛ 1136/2013, στα πλαίσια ερμηνείας του παλαιού Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 2238/1994), οι Κάτοικοι Εξωτερικού που αποκτούσαν πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα, όφειλαν να προσκομίζουν και να υποβάλουν μαζί με τη φορολογική τους δήλωση ένα από τα ακόλουθα έγγραφα:

• Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας / βεβαίωση από τη Φορολογική Αρχή του κράτους κατοικίας τους ή
• Αντίγραφο εκκαθαριστικού της δήλωσής τους στην αλλοδαπή ή
• Ελλείψει εκκαθαριστικού, αντίγραφο της δήλωσης που υπεβλήθη στο άλλο κράτος ή
• Ελλείψει όλων των ανωτέρω βεβαίωση από δημόσια ή δημοτική ή άλλη αναγνωρισμένη αρχή της χώρας κατοικίας.

Όλα τα ανωτέρα έγγραφα έπρεπε να φέρουν επισημείωση της Χάγης (Apostille) ή προξενική θεώρηση εφόσον το κράτος κατοικίας δεν είχε προσχωρήσει στην παραπάνω διακρατική Σύμβαση.

[1] Υπενθυμίζεται σε αυτό το σημείο ότι ΑΜΚΑ αποκτούν όσοι ασφαλίζονται (άμεσα ή έμμεσα), εργάζονται ή πρόκειται να εργαστούν και όσοι λαμβάνουν σύνταξη ή επίδομα ανεργίας.

Με την κατάργηση του ν. 2238/1994 και την έναρξη ισχύος του ν.4172/2013, η υποχρέωση τεκμηρίωσης της φορολογικής κατοικίας σταμάτησε ουσιαστικά να ισχύει και κατ’ επέκταση, η αρμόδια Δ.Ο.Υ. Κατοίκων Εξωτερικού (ή το αντίστοιχο Τμήμα Κατοίκων Εξωτερικού της επαρχιακής Δ.Ο.Υ.) έπαψαν να δέχονται τα παραπάνω δικαιολογητικά.

Τεκμηρίωση χώρας κατοικίας στο εξωτερικό βάσει του Ν. 4172/2013

Από φέτος, κατά την επικύρωση των προσωπικών στοιχείων της δήλωσης, ο φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής υποχρεούται να επιβεβαιώσει τη χώρα φορολογικής κατοικίας του, όπως αυτή είναι καταχωρημένη στα Στοιχεία Μητρώου/Φυσικού Προσώπου.

Σε περίπτωση ασυμφωνίας μεταξύ προ-συμπληρωμένης και πραγματικής χώρας κατοικίας, ο φορολογούμενος ή ο αντίκλητος (φορολογικός αντιπρόσωπος) του θα πρέπει να μεταβεί στη ΔΟΥ Κατοίκων Εξωτερικού με τα κατάλληλα δικαιολογητικά ώστε να γίνει η σχετική διόρθωση. Όμοια πρέπει να ενεργήσει ο φορολογούμενος στην περίπτωση που το πεδίο της χώρας φορολογικής κατοικίας είναι συμπληρωμένο με <999> και δεν δύναται να το τροποποιήσει.

Σύμφωνα με το φορολογικό οδηγό 2016, τα συγκεκριμένα στοιχεία θα χρησιμοποιηθούν για σκοπούς ανταλλαγής πληροφοριών, στα πλαίσια εφαρμογής των σχετικών Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ) και του πρότυπου ανταλλαγής τραπεζικών πληροφοριών του ΟΟΣΑ (CRS).

Οι κάτοικοι εξωτερικού υποχρεούνται να προσκομίσουν το πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας (tax residence certificate), εφόσον κληθούν για έλεγχο από την αρμόδια Δ.Ο.Υ., αποδεικνύοντας έτσι τη χώρα φορολογικής τους κατοικίας.

Προβληματική είναι η περίπτωση της αλλαγής χωρών κατοικίας μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος καθώς μπορεί να καθίσταται αδύνατη η προσκόμιση του πιστοποιητικού φορολογικής κατοικίας:

• είτε όταν το φυσικό πρόσωπο δεν συμπληρώνει τις 183 ημέρες μέσα στο ίδιο έτος σε κράτος, το οποίο δεν εκδίδει Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας
• Είτε όταν ο φορολογούμενος μετεγκαθίσταται σε μη συνεργάσιμο κράτος, όπου η έννοια της φορολογικής κατοικίας δεν υφίσταται καθότι δεν επιβάλλεται φόρος στα εισοδήματα των φυσικών προσώπων.  

Σε αυτές τις περιπτώσεις προτείνεται η άμεση επικοινωνία του αντικλήτου του φορολογούμενου με την αρμόδια Δ.Ο.Υ , έτσι ώστε να επιτευχθεί η απόδειξη της φορολογικής του έδρας μέσω άλλων επίσημων εγγράφων της χώρας: βεβαίωση διαμονής, βεβαίωση εργασίας, council tax κ.ά. πάντα με την αναγκαία επικύρωση και επίσημη μετάφραση.

Συμπεράσματα

Η ΠΟΛ 1034/2017, η οποία ρυθμίζει τα θέματα υποβολής δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων για το έτος 2016, αλλάζει εκ νέου το σκηνικό στην ετήσια τεκμηρίωση για τους κατοίκους εξωτερικού. Πιο συγκεκριμένα, η εγκύκλιος επαναφέρει στο προσκήνιο την ετήσια τεκμηρίωση της φορολογικής κατοικίας αλλά το ζήτημα τίθεται σε προαιρετική βάση, τουλάχιστον εφόσον ο φορολογούμενος κάτοικος εξωτερικού δεν κληθεί στην Εφορία για τεκμηρίωση της χώρας κατοικίας του. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να καταθέσει το σχετικό Πιστοποιητικό Φορολογικής Κατοικίας, το οποίο θα φέρει την προβλεπόμενη επισημείωση της Χάγης ή προξενική θεώρηση.

Κλείνοντας, προτείνεται στους Κατοίκους Εξωτερικού να προβαίνουν στην έκδοση του Πιστοποιητικού Φορολογικής Κατοικίας σε ετήσια βάση και να φροντίζουν για την πιστή και επίσημη μετάφρασή του στα ελληνικά, ώστε να είναι προετοιμασμένοι μελλοντικά για οποιαδήποτε διασταύρωση ή έλεγχο στοιχείων.