Με τον Ν. 4548/2018 «Αναμόρφωση του δικαίου των ανώνυμων εταιρειών», ο οποίος δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως με αριθμό ΦΕΚ Α' 104/13-06-2018, επιχειρείται ο εκσυγχρονισμός των ρυθμίσεων που διέπουν τις ανώνυμες εταιρείες. Η ισχύς του νέου νόμου ξεκινάει την 01.01.2019, ενώ στο παρόν άρθρο επιχειρείται μια συνοπτική ανάλυση βασικών κατευθύνσεων και μεταβολών που επήλθαν στο υφιστάμενο πλαίσιο.

• Επωνυμία (άρθρο 6)

Μέχρι σήμερα, η επωνυμία της ανώνυμης εταιρείας σχηματιζόταν από το όνομα των ιδρυτών ή μετόχων, από το αντικείμενο της ασκούμενης δραστηριότητας, ή από άλλες λεκτικές ενδείξεις. Με το νέο νόμο, παρέχεται η δυνατότητα η επωνυμία να είναι φανταστική ή να περιλαμβάνει ηλεκτρονική διεύθυνση ή άλλη ένδειξη, άμεσα και διαρκώς σχετιζόμενη με την εταιρεία.

Σε κάθε περίπτωση, στην επωνυμία πρέπει να υπάρχουν ολογράφως οι λέξεις «Ανώνυμη Εταιρεία» ή το ακρωνύμιο «Α.Ε.» και για διεθνείς συναλλαγές, αντίστοιχα το «Société Anonyme» ή «S.A.». Στην περίπτωση μονο-μετοχικής επιχείρησης, πρέπει να υπάρχει  η ένδειξη «Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία» ή «Μονοπρόσωπη Α.Ε.», ενώ για διεθνείς συναλλαγές, αντίστοιχα: «Single Member Société Anonyme» ή «Single Member S.Α.».

• Διάρκεια (άρθρο 8)

Δίνεται πλέον η δυνατότητα αορίστου χρόνου διάρκειας στις ανώνυμες εταιρείες, απαλλάσσοντας τους μετόχους από τη λήψη αποφάσεων επέκτασης της διάρκειας. Σημειώνεται ότι αν δεν ορίζεται η διάρκεια στο καταστατικό, θεωρείται ως αορίστου χρόνου.

• Μετοχικό Κεφάλαιο (άρθρο 15, 16, 17, 183)  

Μια πολύ σημαντική τροποποίηση είναι το ελάχιστο ύψος του κεφαλαίου της ανώνυμης εταιρείας. Πλέον, ορίζεται στο ποσό των είκοσι πέντε χιλιάδων (25.000) ευρώ έναντι των είκοσι τεσσάρων χιλιάδων (24.000) ευρώ που ίσχυε βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας. Το αρχικό κεφάλαιο της ανώνυμης εταιρείας καλύπτεται από έναν ή περισσότερους ιδρυτές και καταβάλλεται κατά τη σύσταση της εταιρείας στο σύνολο ή με μερική καταβολή του, σύμφωνα με το καταστατικό και το άρθρο 21 του παρόντος νόμου. Τα ανωτέρω εφαρμόζονται και σε περιπτώσεις αύξησης μετοχικού κεφαλαίου.

Η καταβολή του κεφαλαίου γίνεται είτε σε χρήμα είτε σε είδος, ενώ στην τελευταία περίπτωση δεν επιτρέπεται μερική καταβολή του κεφαλαίου. Όταν πρόκειται για εισφορά σε είδος, πρέπει να αναφέρονται στο καταστατικό της εταιρείας ή στην απόφαση του εταιρικού οργάνου για την αύξηση του κεφαλαίου, το είδος της εισφοράς, το πρόσωπο που αναλαμβάνει την υποχρέωση να την καταβάλει και το ποσό του κεφαλαίου, στο οποίο αυτή αντιστοιχεί. Οι εισφορές σε είδος αποτελούνται από στοιχεία ενεργητικού, τα οποία μπορούν να τύχουν χρηματικής αποτίμησης.

Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι για την εξακρίβωση της αξίας των εισφορών σε είδος, είτε είναι στην σύσταση της εταιρείας είτε στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, συντάσσεται έκθεση αποτίμησης από δύο ορκωτούς ελεγκτές λογιστές ή ελεγκτική εταιρεία ή, κατά περίπτωση, από δύο ανεξάρτητους πιστοποιημένους εκτιμητές. Ωστόσο, τα πρόσωπα αυτά δεν μπορούν να είναι μέλη του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας, πρόσωπα που διατηρούν επιχειρηματική ή άλλη επαγγελματική σχέση με την εταιρεία ή τον εισφέροντα ή είναι συγγενείς με τα πρόσωπα αυτά μέχρι δεύτερου βαθμού ή σύζυγοι τούτων.

Οι εκθέσεις αποτίμησης των εισφορών σε είδος υποβάλλονται στη δημοσιότητα όπως ορίζει το άρθρο 13 του παρόντος νόμου. Για νέες εταιρείες, η δημοσιότητα πραγματοποιείται ταυτόχρονα με την εγγραφή της εταιρείας στο Γ.Ε.ΜΗ. Τέλος, δεν επιτρέπεται η καταβολή των εισφορών σε είδος με βάση την έκθεση αποτίμησης να λάβει χώρα μετά την πάροδο εξαμήνου από τη χρονολογία της έκθεσης αυτής και σε τέτοιες περιπτώσεις πραγματοποιείται νέα αποτίμηση.

Σύμφωνα με τις μεταβατικές διατάξεις, εταιρείες με μετοχικό κεφάλαιο αξίας κάτω των 25.000 ευρώ, οφείλουν το να προβούν σε ανάλογη αύξηση το αργότερο μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2019 ή να μετατραπούν σε εταιρεία άλλης μορφής. Η απόφαση αυτή λαμβάνεται με απλή απαρτία και πλειοψηφία. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης εντός της ανωτέρω προθεσμίας, θα διακοπεί η δυνατότητα καταχωρίσεων στο ΓΕΜΗ.

• Καταβολή και πιστοποίηση της καταβολής του κεφαλαίου (άρθρο 20)

Με το συγκεκριμένο άρθρο, εισάγονται νέες ρυθμίσεις σχετικά με τον έλεγχο νομιμότητας και πληρότητας της καταβολής κεφαλαίου είτε στη σύσταση είτε στην αύξηση του. Συγκεκριμένα, η προθεσμία καταβολής της αύξησης του κεφαλαίου δεν μπορεί να είναι μικρότερη των δεκατεσσάρων (14) ημερών ούτε μεγαλύτερη των τεσσάρων (4) μηνών από την ημέρα που καταχωρίσθηκε η σχετική απόφαση αυτή στο Γ.Ε.ΜΗ., αντί της προθεσμίας των δεκαπέντε (15) ημερών που ίσχυε μέχρι το τέλος του 2018. Η καταβολή του αρχικού κεφαλαίου ή των τυχόν αυξήσεων αυτού, καθώς και οι καταθέσεις μετόχων με προορισμό τη μελλοντική αύξηση του κεφαλαίου, πραγματοποιούνται υποχρεωτικά με κατάθεση σε ειδικό λογαριασμό της εταιρείας, που τηρείται σε πιστωτικό ίδρυμα που λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα ή σε χώρα του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ). Ωστόσο, η παράλειψη καταβολής σε λογαριασμό δεν επάγεται ακυρότητα, αν αποδεικνύεται ότι το σχετικό ποσό δαπανήθηκε για τους σκοπούς της εταιρείας, και να έχει ειδικά προβλεφθεί στο καταστατικό ή στην απόφαση για την αύξηση του κεφαλαίου.

Σχετικά με την πιστοποίηση, πρέπει να λάβει χώρα μέσα στο πρώτο δίμηνο από τη σύσταση της εταιρείας και μέσα σε ένα (1) μήνα από τη λήξη της προθεσμίας καταβολής του ποσού της αύξησης. Να σημειωθεί ότι η πιστοποίηση γίνεται με έκθεση ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή ελεγκτικής εταιρείας, μέσα στις παραπάνω προθεσμίες. Το παραπάνω δεν είναι υποχρεωτικό για τις  πολύ μικρές ή μικρές εταιρείες, μη εισηγμένων σε ρυθμιζόμενη αγορά, όπου η πιστοποίηση μπορεί να γίνει από το ίδιο το διοικητικό συμβούλιο.

• Μετοχές (άρθρο 35, 40, 184)

Σημαντική τροποποίηση αποτελεί και η κατάργηση των ανώνυμων μετοχών, με ημερομηνία ισχύος την 01.01.2020. Συγκεκριμένα, από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου, οι ελληνικές ανώνυμες εταιρείες δεν μπορούν πλέον να εκδίδουν ανώνυμες μετοχές και οι ανώνυμες μετοχές που έχουν εκδοθεί από ελληνικές ανώνυμες εταιρείες ονομαστικοποιούνται υποχρεωτικά την 1η Ιανουαρίου 2020.

Όσον αφορά την αντικατάσταση των ανωνύμων τίτλων με ονομαστικούς, ακολουθούνται οι διατάξεις του καταστατικού, που αφορούν τη διαδικασία μετατροπής ανωνύμων μετοχών σε ονομαστικές. Αν το καταστατικό δεν προβλέπει με πληρότητα τη διαδικασία αυτή, ο νόμος ορίζει ρητά την διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί στο άρθρο 184.

Ακόμη, αναπροσαρμόζεται η ελάχιστη ονομαστική αξία των μετοχών. Συγκεκριμένα, η ονομαστική αξία κάθε μετοχής δεν μπορεί να ορισθεί σε ποσό κατώτερο των τεσσάρων λεπτών (0,04) του ευρώ έναντι των τριάντα λεπτών (0,30) που ίσχυε. Κατ’ αναλογία, η ονομαστική αξία ανά μετοχή δεν μπορεί να υπερβαίνει τα εκατό (100) ευρώ.

• Διοικητικό Συμβούλιο (άρθρο 77, 115)

Με το άρθρο 77 του νόμου 4548/2018, εισάγεται ανώτατος αριθμός μελών του Διοικητικού Συμβουλίου. Ειδικότερα, το διοικητικό συμβούλιο αποτελείται κατ’ ελάχιστον από τρία (3) μέλη και όχι περισσότερα των δεκαπέντε (15) μελών. Ο ακριβής αριθμός των μελών ΔΣ μπορεί να καθορίζεται από τη γενική συνέλευση, όταν το καταστατικό προβλέπει ελάχιστο και μέγιστο αριθμό.

Μια σημαντική τροποποίηση αποτελεί επίσης η δυνατότητα εκλογής από τη Γενική Συνέλευση μονομελούς διοικητικού οργάνου, εφόσον υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο καταστατικό. Το μονομελές διοικητικό όργανο (σύμβουλος-διαχειριστής) πρέπει να είναι φυσικό πρόσωπο. Παρόλα αυτά, ο διορισμός μοναδικού συμβούλου-διαχειριστή δεν μπορεί να εφαρμοστεί στις μεγάλες και μεσαίες εταιρείες, ούτε σε εταιρείες με μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά.

• Γενική Συνέλευση (άρθρο 125, 135)

Σύμφωνα με το άρθρο 125, προβλέπεται η δυνατότητα διεξαγωγής της Γενικής Συνέλευσης χωρίς τη φυσική παρουσία του μετόχου, εφόσον παρακολουθεί τη συνεδρίαση με τη βοήθεια ηλεκτρονικών μέσων. Οι μέτοχοι που συμμετέχουν στη γενική συνέλευση από απόσταση λαμβάνονται υπόψη για το σχηματισμό της απαρτίας και πλειοψηφίας όπως ακριβώς οι παρόντες.

Επίσης, με το άρθρο 135 εισάγεται η δυνατότητα λήψης πλειοψηφικής απόφασης από την Γ.Σ. χωρίς συνεδρίαση, σύμφωνα με την διαδικασία που ορίζει ο νόμος και εφόσον συντρέχουν οι εξής προϋποθέσεις: 

• Οι μετοχές της εταιρείας δεν είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά
• Το καταστατικό προβλέπει τη δυνατότητα αυτή και προσδιορίζει τις αποφάσεις που μπορούν να ληφθούν με τον τρόπο αυτό. Ωστόσο, αποφάσεις επί θεμάτων της τακτικής γενικής συνέλευσης δεν μπορούν να ληφθούν με τη διαδικασία του παρόντος άρθρου
• Όλοι οι μέτοχοι έχουν γνωστοποιήσει στην εταιρεία τα στοιχεία ηλεκτρονικής επικοινωνίας τους
• Σε περίπτωση μειοψηφίας του ενός πέμπτου (1/5) του κεφαλαίου δεν αντιτίθεται στη λήψη απόφασης με τη παραπάνω διαδικασία. Σχετική δήλωση πρέπει να σταλεί στο διοικητικό συμβούλιο μέσα σε σαράντα οκτώ (48) ώρες από τη λήψη της πρότασης του Δ.Σ..

Τέτοιες αποφάσεις των μετόχων χωρίς συνεδρίαση λαμβάνονται ύστερα από πρόταση του ΔΣ προς τους μετόχους για λήψη συγκεκριμένης απόφασης χωρίς συνεδρίαση και απαιτείται αποδοχή της πρότασης από την πλειοψηφία των μετόχων.

• Λύση και εκκαθάριση (άρθρο 165, 166)

Κατά το άρθρο 165, η εταιρεία μπορεί να λυθεί με δικαστική απόφαση ύστερα από αίτηση οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον, εφόσον συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:

α)  κατά τη σύσταση της εταιρείας δεν καταβλήθηκε το κεφάλαιο που ήταν καταβλητέο, ολικά ή μερικά, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου και του καταστατικού, και εξακολουθεί να είναι μη καταβεβλημένο κατά την υποβολή της αίτησης,

β) η εταιρεία δεν έχει το ελάχιστο κεφάλαιο που ορίζεται κάθε φορά από το νόμο,

γ) η εταιρεία δεν έχει υποβάλλει προς καταχώριση χρηματοοικονομικές καταστάσεις δύο (2) τουλάχιστον συνεχών διαχειριστικών χρήσεων, εγκεκριμένες από τη γενική συνέλευση.

Η αίτηση αυτή κοινοποιείται στην εταιρεία και εκδικάζεται με τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας από το μονομελές πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας. Στη συνέχεια, το δικαστήριο, πριν εκδώσει την απόφασή του, παρέχει στην εταιρεία εύλογη προθεσμία για άρση των λόγων λύσης, εκτός αν αιτιολογημένα θεωρεί ότι το μέτρο αυτό είναι άσκοπο. Η προθεσμία αυτή κυμαίνεται από δύο (2) έως τέσσερις (4) μήνες.

Το άρθρο 166 ορίζει ότι η εταιρεία μπορεί να λυθεί με δικαστική απόφαση ύστερα από αίτηση μετόχου ή μετόχων που εκπροσωπούν το ένα τρίτο (1/3) τουλάχιστον του καταβεβλημένου κεφαλαίου, αν υφίσταται προς τούτο σπουδαίος λόγος, που καθιστά τη συνέχιση της εταιρείας αδύνατη. Τέτοιος λόγος μπορεί να συντρέχει αν η εταιρεία δεν μπορεί να λειτουργήσει ή είναι αδύνατη η εκλογή διοικητικού συμβουλίου. Η ίδια διαδικασία όπως ορίζει το άρθρο 165, ισχύει και σε αυτήν την περίπτωση.

Συμπεράσματα

Δεδομένου ότι έχουν παρέλθει περίπου εκατό χρόνια από την εισαγωγή του κωδικοποιημένου νόμου 2190/1920, παρά τις όποιες τροποποιήσεις, η συνολική αναθεώρηση της βασικής νομοθεσίας για τις ανώνυμες εταιρείες αποτελούσε μία αναγκαιότητα. Συνεπώς με το νεοεισαχθέντα νόμο, επιδιώκεται η αναμόρφωση του δικαίου των ανώνυμων εταιρειών, αρχής γενομένης από 01/01/2019.

Συνοψίζοντας, οι πιο σημαντικές τροποποιήσεις, οι οποίες θα επηρεάσουν περισσότερο την πρακτική των ανώνυμων εταιρειών, είναι η εταιρική επωνυμία, το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο που καταβάλλεται κατά τη σύσταση και ο τρόπος διεξαγωγής των ελέγχων νομιμότητας των εταιρικών πράξεων. Βέβαια, η κατάργηση των ανώνυμων μετοχών αποτελεί επίσης μία ριζική αλλαγή που θα ισχύσει επί της ουσίας από το 2020. Κλείνοντας, η δυνατότητα διορισμού μονομελούς διοικητικού οργάνου αναμένεται να απλοποιήσει σημαντικά τις διαδικασίες για μικρές μονομελείς ή οικογενειακές ΑΕ.