Ανάλυση των νέων τάσεων από επιχειρηματική και φορολογική πλευρά.

Σύντομη εισαγωγή

Όλο και μεγαλύτερος αριθμός, νεότερων και μεγαλύτερων ατόμων, αντιλαμβάνεται τη δυναμική που εμφανίζουν οι πωλήσεις μέσω διαδικτύου. Έρευνες δείχνουν ότι οι κλάδοι που αναπτύσσονται μέσω ηλεκτρονικών πωλήσεων είναι του hardware/software, ηλεκτρονικά ήδη και εισιτήρια ταξιδιών, ενώ ακολουθούν τα βιβλία και οι κρατήσεις δωματίων σε ξενοδοχεία. Επίσης σημαντικές προοπτικές εμφανίζονται στα είδη ένδυσης και υπόδησης, στις ηλεκτρονικές συσκευές και τα καλλυντικά.

Σημαντικά επιχειρηματικά στάδια

Γενικά, η κατασκευή ενός e-shop δεν είναι μία ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία, από τη στιγμή που υπάρχουν τα κατάλληλα στελέχη για να αναπτύξουν τη σχετική εφαρμογή. Παρόλα αυτά, θεωρούμε ότι μία σωστά δομημένη επιχειρηματική δραστηριότητα πρέπει να εμπεριέχει τα ακόλουθα βήματα:

- Ανάλυση της ζήτησης και του ανταγωνισμού: Αφού είναι γνωστό το προϊόν ή η υπηρεσία που αναμένεται να προσφερθεί στην αγορά, πρέπει να εξεταστεί αν το καταναλωτικό κοινό είναι έτοιμο να το δεχτεί. Σε αυτό το στάδιο, μπορεί να πραγματοποιηθεί ανάλυση σε target groups. Επίσης, ο επιχειρηματίας οφείλει να εξετάσει αν η αγορά παρουσιάζει κορεσμό ή υπάρχει «χώρος» για την είσοδο νέων εταιρειών, αν υπάρχουν εμπόδια εισόδου κτλ. Το διάστημα διαρκεί, κατ’ εκτίμηση, 2 με 3 μήνες, ενώ στην περίπτωση επενδύσεων υψηλού κόστους προτείνεται η λήψη συμβουλών από κάποια εταιρεία marketing. Αξίζει να τονιστεί ότι η χρήση των εργαλείων “Google Adwords”, “Google Toolbar”, SEO scores κ.ά. δύνανται να χρησιμοποιηθούν στα πλαίσια της προαναφερθείσας ανάλυσης.

- Επιλογή “Domain name”: Το όνομα του ιστοχώρου πρέπει να είναι σχετικό με τα πωλούμενα προϊόντα, μικρό και εύηχο. Το κόστος κατάληξης .gr κυμαίνεται στα 12-15€ ετησίως, εφόσον είναι ελεύθερο, ενώ αν αγοραστεί από άλλο χρήστη η τιμή μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Γενικότερα, τα domain names χωρίζονται σε δύο κατηγορίες Generic Domains (.com, .net, .org) και Country domains (.de, .gr, .co.uk κτλ.), ενώ είναι θέμα οπτικής του χρήστη τι είδους domain θα επιλέξει.

- Κατασκευή ηλεκτρονικού καταστήματος: Αρχικά, απαιτείται η καταβολή ενός αντίτιμου, συνήθως μέχρι 100€, για τη φιλοξενία (hosting) της ιστοσελίδας σε κάποιο server. Στη συνέχεια, απαιτείται η επιλογή ενός κατάλληλου επιτελείου αποτελούμενο από web designer, front-end και back-end developer το οποίο θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της ιστοσελίδας του e-shop. Το κόστος μίας απλοϊκής ιστοσελίδας ξεκινάει από 700€ ενώ μπορεί να φτάσει τα 8.000€, ανάλογα με τη πολυπλοκότητα, το αριθμό των προϊόντων κτλ.

- Προβολή και προώθηση του e-shop: Η προώθηση του e-shop μπορεί να γίνει μέσω των social media, που είναι δωρεάν, ή μέσω καταχώρησης σε διαδικτυακούς καταλόγους που ενδέχεται να έχει κάποιο χαμηλό κόστος.

Για την πληρωμή από τον πελάτη οι δύο πιο διαδεδομένες διαδικασίες είναι η χρήση Paypal και η κατάθεση σε κάποιο εταιρικό τραπεζικό λογαριασμό. Η προμήθεια που χρεώνεται από την τράπεζα ανέρχεται σε 1 έως 3%, με πίστωση των χρημάτων εντός μίας εργάσιμης ημέρας.

Τα μεταφορικά κόστη εξαρτώνται από τη συμφωνία που έχει κάνει μία επιχείρηση με την εταιρεία που αναλαμβάνει τη μεταφορά των προϊόντων. Έχει παρατηρηθεί ότι στην περίπτωση μαζικών μεταφορών το κόστος ανά τεμάχιο έως 2 κιλά μπορεί να φτάσει στα μόλις 2€. Φυσικά, όταν πρόκειται για παροχή υπηρεσιών το συγκεκριμένο κόστος δεν υφίσταται.

Από τα ανωτέρω διαπιστώνεται ότι ο εκάστοτε επιχειρηματίας οφείλει να διαπραγματευτεί σκληρά με τα τραπεζικά ιδρύματα και τις εταιρείες μεταφορών, εφόσον δεν εμπορεύεται άυλα αγαθά, ώστε να εξασφαλίσει μειωμένα κόστη προμηθειών και μεταφορικά έξοδα.

Διαδικασία

Η διαδικασία ίδρυσης ενός e-shop δε διαφέρει από την έναρξη μίας «συμβατικής» επιχείρησης. Αναλυτικότερα, τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν είναι τα εξής:

- Σύνταξη καταστατικού (στην περίπτωση ΑΕ και ΕΠΕ).

- Έναρξη στον ΟΑΕΕ, εφόσον το άτομο ή τα άτομα δεν είναι ήδη ασφαλισμένα. Αν υπάρχει ήδη ένα φυσικό κατάστημα πρέπει να προστεθούν οι σχετικοί ΚΑΔ στο μητρώο του ΟΑΕΕ.

- Έναρξη στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. Στην περίπτωση υφιστάμενης επιχείρησης πρέπει να προστεθούν οι σχετικοί ΚΑΔ με την προσκόμιση της βεβαίωσης που παρέχει ο ΟΑΕΕ.

- Έναρξη στο αρμόδιο Επιμελητήριο. Στις ενάρξεις, συνήθως ζητείται προεγγραφή στο Επιμελητήριο για την εγγραφή στα μητρώα του ΟΑΕΕ. Εναλλακτικά, προσκομίζεται το έγγραφο της επέκτασης από το Μητρώο της Δ.Ο.Υ. για την προσθήκη των σχετικών ΚΑΔ.

- Μηχανισμό έκδοσης τιμολογίων και αποδείξεων λιανικής. Η υιοθέτηση ενός αξιόπιστου συστήματος έκδοσης αποδείξεων είναι ιδιαίτερα σημαντική, διότι διευκολύνεται ουσιαστικά η υποβολή συγκεντρωτικών καταστάσεων.

Σημειώνεται ότι τα ηλεκτρονικά καταστήματα δε χρειάζεται να μισθώνουν επαγγελματικούς χώρους σε εμπορικές τοποθεσίες, από τη στιγμή που το φυσικό κατάστημα χρησιμοποιείται συνήθως ως αποθήκη και δεν αναμένεται να προσελκύσει πελατεία.

Φορολογικά θέματα

Πωλήσεις εντός της Ελληνικής επικράτειας

Η δραστηριοποίηση ενός ηλεκτρονικού καταστήματος εντός της ελληνικής επικράτειας δε διαφέρει από τη λειτουργία μίας συμβατικής επιχείρησης. Αναλυτικότερα, το νομικό πρόσωπο ή επιτηδευματίας είναι υποκείμενο στο ΦΠΑ, ενώ οι συντελεστές εξαρτώνται από το εμπορευόμενο αγαθό. Υπενθυμίζεται ότι οι συντελεστές ΦΠΑ είναι 23% ο κανονικός, 13% ο μειωμένος (τρόφιμα), και 6,5% ο υπερμειωμένος (βιβλία, φάρμακα κτλ.). Στα νησιά του Αιγαίου, πλην του Σαρωνικού και της Κρήτης, ισχύουν συντελεστές μειωμένοι κατά 30%, δηλαδή 16%, 9% και 5% αντίστοιχα.

Επίσης, το ηλεκτρονικό κατάστημα υπόκειται σε φόρο εισοδήματος. Ο αρμόδιος λογιστής συμπληρώνει τα σχετικά έντυπα ανάλογα με τη νομική μορφή της εταιρείας. Σημειώνεται ότι για τις Ανώνυμες Εταιρείες ο φορολογικός συντελεστής είναι 26%, ενώ οι επιτηδευματίες φορολογούνται με 26% για τις πρώτες 50.000€ και 33% για το υπερβάλλον. Νέοι επιτηδευματίες, με έναρξη μετά την 1^η Ιανουαρίου 2013, εφόσον το ετήσιο ακαθάριστο εισόδημά τους από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν υπερβαίνει τις 10.000€, δικαιούνται φορολόγηση με 13% (50% του πρώτου προαναφερθέντος κλιμακίου).

Πωλήσεις εντός της ΕΕ

Πριν αναφερθούμε στις φορολογικές υποχρεώσεις που ανακύπτουν από τη διεθνή δραστηριοποίηση μιας εταιρείας, θεωρείται χρήσιμο να δοθεί ο ορισμός της πώλησης από απόσταση. Όταν μία επιχείρηση ή επιτηδευματίας είναι εγκατεστημένος σε κράτος-μέλος της ΕΕ, έχει ΑΦΜ για σκοπούς ΦΠΑ (ΑΦΜ/ΦΠΑ), πωλεί και παραδίδει με δική του ευθύνη αγαθά σε πελάτη χωρίς ΑΦΜ/ΦΠΑ εντός ΕΕ, πρόκειται για πώληση από απόσταση. Ο αγοραστής ενδέχεται να μη διαθέτει ΑΦΜ για σκοπούς ΦΠΑ επειδή είναι ιδιώτης, μη εγγεγραμμένη επιχείρηση, νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου ή αγρότης ειδικού καθεστώτος (άρθρο 13 του Κώδικα ΦΠΑ).

Αναλυτικότερα, ένας επιτηδευματίας ή μία επιχείρηση για να μπορέσει να διενεργήσει πωλήσεις από απόσταση οφείλει:

- Να δηλώσει την εν λόγω δραστηριότητα στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. με το Έντυπο Μ12.

- Να υποβάλει αίτηση καταχώρησης και να εγγραφεί στο Ειδικό Μητρώο της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή (Απόφαση 1342/1997).

- Να λάβει ΑΦΜ για σκοπούς ΦΠΑ στο κράτος – μέλος προορισμού, εφόσον υπερβεί τα όρια που έχουν τεθεί από το εν λόγω κράτος.

- Να γνωστοποιήσει με Υπεύθυνη Δήλωση τους φορολογικούς του αντιπρόσωπους στην αρμόδια Δ.Ο.Υ.

Αναφορικά με τα φορολογικά στοιχεία – παραστατικά, στην περίπτωση των λιανικών πωλήσεων προβλέπεται η έκδοση Απόδειξης Λιανικής Πώλησης στην περίπτωση των ιδιωτών και Τιμολογίου όταν πραγματοποιούνται πωλήσεις χονδρικής. Ο αναγραφόμενος στο παραστατικό ΦΠΑ λαμβάνεται από το κράτος – προορισμού, ανεξάρτητα από την έμμεση φορολογική αντιμετώπιση του υποκείμενου αγαθού στην Ελλάδα. Κατ’ εξαίρεση, αν ο υπόχρεος δεν έχει υπερβεί τα όρια των πωλήσεων από απόσταση, δύναται να καταλογίζει τον ελληνικό ΦΠΑ στα εκδιδόμενα παραστατικά και να τον αποδίδει με την περιοδική του δήλωση. Στην περίπτωση χονδρικής πώλησης, όπου και οι δύο συμβαλλόμενοι έχουν ΑΦΜ/ΦΠΑ, πρέπει να αναγραφεί επί του τιμολογίου η φράση «Αντίστροφη επιβάρυνση» και το παραστατικό εκδίδεται χωρίς ΦΠΑ. 

Ο ακόλουθος πίνακας παρουσιάζει μία σειρά από χώρες με τους συντελεστές ΦΠΑ που επικρατούν και τα κατώφλια που έχουν τεθεί και καθιστούν υπόχρεη την εταιρεία να εγγραφεί στο σύστημα ΑΦΜ/ΦΠΑ. Αξίζει να τονιστεί ότι η ελληνική εταιρεία οφείλει να προβεί στην εγγραφή της στη χώρα προορισμού τουλάχιστον ένα μήνα πριν περάσει τα σχετικά όρια.

Υπεύθυνος για την ορθή απόδοση του ΦΠΑ στη χώρα προορισμού είναι ο αποστολέας. Από τη στιγμή που η ελληνική εταιρεία έχει λάβει ΑΦΜ/ΦΠΑ σε άλλο κράτος – μέλος, δεν αποδίδει ΦΠΑ στην Ελλάδα, συνεπώς οι εν λόγω συναλλαγές δεν συμπληρώνονται στις περιοδικές δηλώσεις ΦΠΑ αλλά μόνο στην εκκαθαριστική (πωλήσεις φορολογητέες εκτός Ελλάδας).

Συμπερασματικά, οι εξ αποστάσεως πωλήσεις υπόκεινται σε ΦΠΑ που αποδίδεται στη χώρα προορισμού των αγαθών. Από την άλλη, η φορολόγηση των κερδών των εταιρειών που πραγματοποιούν τέτοιου είδους πωλήσεις γίνεται, κατά κανόνα, στη χώρα μόνιμης εγκατάστασης.

Πωλήσεις σε χώρες εκτός ΕΕ

Οι πωλήσεις σε ιδιώτες ή επιτηδευματίες τρίτων χωρών δεν επιβαρύνονται με ΦΠΑ. Ο εκδότης του τιμολογίου ή της απόδειξης λιανικής υποχρεούται να αναγράφει επί του παραστατικού τη φράση: «Απαλλαγή ΦΠΑ βάσει των ισχυουσών διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 24 του Κώδικα ΦΠΑ».

Για την απαλλαγή του ΦΠΑ, επιβάλλεται η υποβολή τελωνειακής διασάφησης εξαγωγής μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος ICISnet. Σημειώνεται ότι για αποστολές αξίας μέχρι 1.000 απαιτείται η συμπλήρωση και υποβολή απλουστευμένης τελωνειακής διασάφησης, ενώ σε περιπτώσεις συναλλαγών υψηλότερης αξίας προβλέπεται πλήρης τελωνειακή διασάφηση.

Καίριο ζήτημα στην περίπτωση πωλήσεων εκτός Κοινότητας είναι η επιστροφή ΦΠΑ. Αρχικά, οι εταιρείες ή επιτηδευματίες που δραστηριοποιούνται εντός Ελλάδας δύνανται να συμψηφίσουν το πιστωτικό υπόλοιπο σε επόμενη χρήση. Εναλλακτικά, εφαρμόζοντας τα προβλεπόμενα από τις ΠΟΛ 1090/2012 και 1067/2013, μπορούν να απαιτήσουν την επιστροφή του ΦΠΑ υποβάλλοντας σχετική αίτηση. Η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων επεξεργάζεται ηλεκτρονικά τα διαθέσιμα στοιχεία και αποστέλλει ειδικούς πίνακες στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ., οι οποίες φροντίζουν να πιστωθεί το σχετικό ποσό στον υπόχρεο ή διενεργούν προσωρινό έλεγχο όπου απαιτείται. Σημειώνεται ότι η διάρκεια της εν λόγω διαδικασίας κυμαίνεται από 1 μήνα μέχρι περίπου 3 μήνες, εφόσον τελικά δεν απαιτηθεί να λάβει χώρα και τακτικός έλεγχος, οπότε το χρονικό διάστημα ενδέχεται να υπερβεί τους 5 μήνες.

Παροχή υπηρεσιών

Η παροχή υπηρεσιών σε κράτη-μέλη της ΕΕ, έχει τον ίδιο χειρισμό με την παράδοση αγαθών, όπως αναπτύχθηκε ανωτέρω. Αναφορικά με τον χειρισμό παροχής υπηρεσιών εκτός Κοινότητας, ισχύουν τα προβλεπόμενα του Κοινοτικού Τελωνειακού Κώδικα, κατά τον οποίο οι πωλήσεις λογισμικού και οι μεταφορτώσεις (downloading) δεν υπόκεινται σε τελωνειακές διατυπώσεις και κατ’ επέκταση σε δασμολογικές επιβαρύνσεις.   

Ιδιαίτερη σημασία στα ηλεκτρονικά καταστήματα έχει η ύπαρξη διαμεσολαβητών που αναλαμβάνουν την προώθηση κάποιων ιστοσελίδων έναντι κάποιας προμήθειας. Σε αυτή την περίπτωση, ο μεσολαβητής οφείλει να τιμολογήσει την ελληνική εταιρεία, η οποία θα αντιμετωπίσει το εν λόγω τιμολόγιο ως ενδοκοινοτική λήψη υπηρεσίας και το αναλογούν ΦΠΑ καταβάλλεται από τον παρέχοντα.

Κατακλείδα

Κλείνοντας, η ίδρυση ενός ηλεκτρονικού καταστήματος (e-shop) είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη διενέργεια πωλήσεων από απόσταση και τις εξαγωγές, διότι άμεση στόχευση του επιχειρηματία είναι η διεκδίκηση μεριδίου από την παγκόσμια αγορά στην οποία δραστηριοποιείται. Συνεπώς, η πλήρης και εμπεριστατωμένη γνώση του πλαισίου που διέπει τις εν λόγω συναλλαγές, θεωρείται απαραίτητη, ώστε να αποφεύγονται έκτακτες φορολογικές επιβαρύνσεις τόσο από τις ελληνικές όσο και από τις αλλοδαπές φορολογικές αρχές.