Εισαγωγή

Τα εισοδήματα του 2014 πρόκειται να φορολογηθούν σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ από 01/01/2014. Το νέο φορολογικό πλαίσιο φέρνει σημαντικές μεταβολές αναφορικά με το χειρισμό των εισοδημάτων από μισθωτές υπηρεσίες, επιχειρηματική δραστηριότητα, μερίσματα, τόκους καταθέσεων, υπεραξίας, ενοικίων, των εισοδημάτων των αγροτών, των παροχών σε είδος, των εισοδημάτων από την αλλοδαπή κ.ά.

Η TaxExperts έχει ετοιμάσει μία συνοπτική παρουσίαση των νέων κωδικών που θα πρέπει να περιμένουμε ότι θα συναντήσουμε στο Ε1 αυτής της χρονιάς, το οποίο θα πρέπει να διαφέρει σε δομή και περιεχόμενο από πέρυσι.

Αυτοαποδιδόμενα ποσά

Με το νέο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος ένας σημαντικός αριθμός εισοδημάτων που υπόκειται σε παρακράτηση φόρου, η απόδοση των οποίων βαρύνουν το φυσικό πρόσωπο, καταβάλλεται μέσω της φορολογικής δήλωσης και όχι με ατομικές δηλώσεις στην εφορία. Η αλλαγή αυτή θεωρούμε ότι συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της σχέσης των φορολογουμένων με την εφορία αλλά και στη διευκόλυνσή τους, αφού δεν χρειάζεται να επισκέπτονται την εφορία πολλές φορές μέσα στο χρόνο.

Οι 5 κατηγορίες αυτοαποδιδόμενων παρακρατούμενων φόρων που αναμένουμε να δούμε στη φορολογική δήλωση είναι οι εξής:

• Φόρος Τόκων από καταθέσεις στην αλλοδαπή
• Φόρος Μερισμάτων αλλοδαπής προέλευσης
• Φόρος Υπεραξίας από τη μεταβίβαση τίτλων
• Εισοδήματα από δικαιώματα
• Εισόδημα από Ελεγχόμενες Αλλοδαπές

Το παρόν άρθρο επιδιώκει την ανάλυση των συγκεκριμένων εισοδημάτων και αναλογούντων φόρων βάσει του ΚΦΕ (ν. 4172/2013) και της ΠΟΛ 1042/2015.

Τόκοι Καταθέσεων στην Αλλοδαπή

Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 37 του ΚΦΕ (ν. 4172/2013), ως τόκοι νοούνται τα εισοδήματα από απαιτήσεις κάθε είδους και ειδικότερα από καταθέσεις, κρατικά χρεόγραφα, τίτλους και ομολογίες.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την παρ. 12 της ΠΟΛ 1042/2015, όταν ένα φυσικό πρόσωπο με τη φορολογική του κατοικία στη Ελλάδα αποκτά εισοδήματα από τόκους αλλοδαπής, οφείλει να τα συμπεριλαμβάνει στη δήλωση φορολογίας εισοδήματός του (Ε1). Εν συνεχεία, διακρίνονται οι ακόλουθες περιπτώσεις:

• Όταν μεσολαβεί ημεδαπό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, το οποίο αναλαμβάνει τη διενέργεια της πληρωμής, ο φόρος επί των τόκων παρακρατείται και αποδίδεται από αυτό με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης. Ο φορολογούμενος δηλώνει το ποσό των τόκων και του φόρου που παρακρατήθηκε.
• Όταν δεν μεσολαβεί κάποιος φορέας πληρωμής ή οι τόκοι δεν εισάγονται στην Ελλάδα, ο φόρος 15% επιβάλλεται με την ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος του φυσικού προσώπου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τους τόκους καταθέσεων σε νόμισμα διαφορετικό του ευρώ, ως ισοτιμία για την μετατροπή τους σε ευρώ λαμβάνεται αυτή της ημερομηνίας πίστωσης των τόκων σε συνάλλαγμα.

Τα ποσά αυτά μπορεί να δηλωθούν και στον κωδικό 667, αλλά κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε σύγχυση τόσο στη δήλωση όσο και στην εκκαθάριση.

Μερίσματα αλλοδαπής προέλευσης

Αναφορικά με τα μερίσματα αλλοδαπής προέλευσης που έχει λάβει φυσικό πρόσωπο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, πρέπει να συμπεριληφθούν στο Ε1, ανεξάρτητα αν έχουν εισαχθεί ή παραμένουν στο εξωτερικό, βάσει του πλαισίου περί φορολόγησης του παγκόσμιου εισοδήματος.

Επομένως, οι φορολογούμενοι-φυσικά πρόσωπα δεν αποδίδουν πλέον μόνοι τους τον φόρο 10% επί των παραπάνω εισοδημάτων, οφείλουν όμως να φυλάσσουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, επίσημα μεταφρασμένα. Διευκρινίζεται σε αυτό το σημείο ότι οι φορολογούμενοι που έχουν ήδη αποδώσει (αυτοαπόδοση ή έχει γίνει παρακράτηση από μεσολαβούν πιστωτικό ίδρυμα) φόρο μερισμάτων που προέρχονται από την αλλοδαπή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ., ο καταβληθείς φόρος θα δηλωθεί στην ετήσια φορολογική δήλωση φυσικών προσώπων (Ε1) και θα συμψηφιστεί με αυτόν που αναλογεί.

Συνεπώς, αναμένεται η προσθήκη τουλάχιστον δύο πεδίων στο νέο Ε1 όπου ο φορολογούμενος θα δύναται να συμπληρώσει το μικτό ποσό των μερισμάτων και το ποσό του φόρου που έχει καταβάλει.

Φόρος Υπεραξίας από τη Μεταβίβαση τίτλων

Ο νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος επέφερε επίσης σημαντικές μεταβολές στη μεταχείριση του εισοδήματος από μεταβίβαση τίτλων. Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 42 του ν. 4172/2013 και την ΠΟΛ 1032/2015, σε φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων υπόκειται κάθε εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης των εξής τίτλων:

• Μετοχές μη εισηγμένης ή εισηγμένης εφόσον ο μεταβιβάζων συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο σε ποσοστό τουλάχιστον 0,5% και οι μετοχές αποκτήθηκαν μετά την 1^η Ιανουαρίου 2009.
• Μερίδια ή μερίδες προσωπικών εταιρειών.
• Έντοκα γραμμάτια, κρατικά και εταιρικά ομόλογα. Τονίζεται ότι δεν νοείται ως εισόδημα η διαφορά που προκύπτει μεταξύ της ονομαστικής αξίας και της αξίας κτήσης στη δευτερογενή αγορά.
• Παράγωγα προϊόντα. Η υπεραξία μπορεί να προκύψει τόσο κατά τη λήξη της σύμβασης όσο και πριν τη λήξη αλλά κατά το κλείσιμο της θέσης.

Σημειώνεται ότι ο συντελεστής φορολογίας κεφαλαίου προσδιορίζεται στο άρθρο 43 του ν. 4172/2013 και ανέρχεται σε 15%. Στη συγκεκριμένες διατάξεις εμπίπτουν και οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού εφόσον η υπεραξία νοείται ως εισόδημα που παράγεται στην Ελλάδα. Κλείνοντας, ακόμα δεν είναι γνωστό αν θα περιληφθεί ένας κωδικός ο οποίος θα καλύπτει όλες τις μορφές υπεραξίας κεφαλαίου ή ξεχωριστοί κωδικοί για την κάθε πηγή.       

Εισοδήματα από δικαιώματα (royalties)

Με τις διατάξεις της παράγραφο. 3 του άρθρου 40 του ΚΦΕ (ν.4172/2013) ορίζεται, ότι το εισόδημα από δικαιώματα που αποκτάται από φυσικά πρόσωπα φορολογείται με συντελεστή 20%. Κατά κανόνα, η φορολογική μεταχείριση κατά τη συμπλήρωση του Ε1 δεν διαφέρει από το χειρισμό των τόκων και των μερισμάτων. Θα πρέπει όμως να εμφανίζονται ως ξεχωριστό πεδίο προκειμένου να εκκαθαρίζονται σε διαφορετική βάση.

Παρόλα αυτά, η φορολογική υποχρέωση δεν εξαντλείται στην περίπτωση που ο φορολογούμενος - φυσικό πρόσωπο έχει κάνει έναρξη επιτηδεύματος, ως ελεύθερος επαγγελματίας ή εμπορική επιχείρηση, με δραστηριότητα σχετική με την είσπραξη δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων επαγγελμάτων αποτελούν οι συγγραφείς (συγγραφικά δικαιώματα), καλλιτέχνες (καλλιτεχνικά δικαιώματα), υπηρεσίες ηλεκτρονικής λήψης (downloading) λογισμικού ηλεκτρονικού υπολογιστή που παρέχονται στα πλαίσια άσκησης ατομικής επιχείρησης κ.λπ. Σε αυτή την περίπτωση, τα δικαιώματα λαμβάνονται υπόψη ως εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολογούνται με τις σχετικές κλίμακες (26% και 33%).

Εισόδημα από Ελεγχόμενη Αλλοδαπή

Ένα επιπλέον πεδίο αναμένεται επίσης να προστεθεί στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος αναφορικά το μη διανεμηθέν εισόδημα ελεγχόμενης αλλοδαπής εταιρείας το οποίο φορολογείται με την κλίμακα της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 66 του ΚΦΕ, το φορολογητέο εισόδημα Έλληνα φορολογούμενου πρέπει να προσαυξάνεται κατά το μη διανεμηθέν εισόδημα αλλοδαπού νομικού προσώπου εφόσον:

α) Ο φορολογούμενος, μόνος του ή από κοινού με τα συνδεδεμένα πρόσωπα, κατέχει, άμεσα ή έμμεσα, μετοχές, μερίδια, δικαιώματα ψήφου ή συμμετοχής στο κεφάλαιο σε ποσοστό άνω του 50% ή δικαιούται να εισπράττει ποσοστό άνω του 50% των κερδών του εν λόγω νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας,

β) Το παραπάνω νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα υπόκειται σε φορολογία σε μη συνεργάσιμο κράτος ή κράτος με προνομιακό φορολογικό καθεστώς, δηλαδή σε ειδικό καθεστώς που επιτρέπει ουσιωδώς χαμηλότερο επίπεδο φορολογίας από ό,τι το γενικό καθεστώς,

γ) Άνω του 30% του καθαρού εισοδήματος προ φόρων που πραγματοποιεί το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα προκύπτει από τόκους,  δικαιώματα, μερίσματα, κινητά ή ακίνητα περιουσιακά στοιχεία, ασφαλιστικές, τραπεζικές και άλλες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες,

δ) Δεν πρόκειται για εταιρεία, της οποίας η κύρια κατηγορία μετοχών αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε οργανωμένη αγορά.

Σημειώνεται ότι οι ανωτέρω προϋποθέσεις πρέπει να ισχύουν σωρευτικά, ώστε ο φορολογούμενος να καθίσταται υπόχρεος διανομής των μη διανεμηθέντων κερδών.

Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων

Με την παράγραφο β του άρθρου 32 του ν.4172/2013 ως ετήσια δαπάνη του φορολογούμενου λογίζονται και τα χρηματικά ποσά που πραγματικά καταβάλλονται για τη σύσταση, αγορά και συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο εταιρείας. Συνεπώς πρέπει να προστεθεί ένας ακόμα κωδικός στον πίνακα 5.

Ο φορολογούμενος θα πρέπει να προσέξει και να επικαλεστεί ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενης χρήσης προκειμένου να αποφύγει την φορολόγηση με τεκμαρτό τρόπο.

Πιθανή Ημερομηνία Υποβολής των Δηλώσεων

Η υποβολή των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος αναμένεται να πραγματοποιηθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015. Πιστεύουμε όμως φέτος λόγω του Περιουσιολογίου, της αλλαγής του εντύπου Ε1 και του Εκκαθαριστικού Σημειώματος, θα υπάρξει μία καθυστέρηση στο άνοιγμα της εφαρμογή στο Taxis.

Ο προβληματισμός του 2014

Σημαντικό ζήτημα είχε δημιουργηθεί μέσα στο 2014, αναφορικά με τον τρόπο δήλωσης εισοδημάτων που αποκομίζουν Έλληνες φορολογούμενοι από το εξωτερικό και για τα οποία δεν υπάρχει υποχρέωση παρακράτησης στην χώρα όπου δημιουργήθηκαν. Η ΠΟΛ 1011/2014, η οποία εκδόθηκε στα πλαίσια εφαρμογής του άρθρου 64 του ΚΦΕ, και οι επισυναπτόμενες σε αυτή δηλώσεις, μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την απόδοση παρακράτησης εκ μέρους ημεδαπών νομικών προσώπων και μόνο κατ’ εξαίρεση μερικές Δ.Ο.Υ. τις δέχτηκαν συμπληρωμένες από φυσικά πρόσωπα για την αυτοαπόδοση ποσών. Το γεγονός αυτό δημιούργησε σημαντικό προβληματισμό σε αρκετούς πολίτες διότι ίσχυαν παράλληλα οι διατάξεις του νέου Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4174/2013), οι οποίες προέβλεπαν πρόστιμο ίσο με το ποσό του φόρου, σε περίπτωση μη έγκυρης απόδοσης της αναλογούσας παρακράτησης.

Στα πλαίσια διευθέτησης του συγκεκριμένου ζητήματος, η Διεύθυνση Φορολογίας Εισοδήματος του Υπουργείου οικονομικών ενημέρωσε τις τοπικές Δ.Ο.Υ. ότι τα εν λόγω ποσά από τόκους δικαιώματα και μερίσματα αλλοδαπής, δικαιούχοι των οποίων είναι φυσικά πρόσωπα, θα δηλώνονται πλέον στο έντυπο Ε1 και θα φορολογούνται αυτοτελώς κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 64 του ΚΦΕ.

Όπως σημειώθηκε εντός του παρόντος κειμένου, η ΠΟΛ 1042/2015 διευκρίνισε και διευθέτησε, έστω και με κάποια καθυστέρηση, την πλειονότητα των ζητημάτων που εκκρεμούσαν εντός του 2014. Για την εξασφάλιση της φορολογικής πληρότητας, αναμένεται η προσθήκη των σχετικών κωδικών και στο νέο έντυπο φορολογίας εισοδήματος του 2015.