Εμπορικό και Επιχειρηματικό Περιβάλλον

Η έκταση της Ρωσίας είναι μεγάλη, καθώς η επικράτειά της εκτείνεται σε ένα σημαντικό μέρος του βόρειου τμήματος της Ευρασίας. Έχοντας έκταση 17.098 εκατομμυρίων τετραγωνικών χιλιομέτρων, είναι η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο. Έχει επίσης πληθυσμό περί τους 147.000.000 κατοίκους. Αν και εκτιμάται ότι το 14,7% του πληθυσμού της λαμβάνει εισόδημα κάτω από το ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης, εν τούτοις τα επίπεδα εισοδήματος στις μεγάλες πόλεις προσεγγίζουν εκείνα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (το εισόδημα των ανώτερων και μεσαίων τάξεων στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη προσεγγίζει αυτό των συναδέλφων τους στις ανεπτυγμένες χώρες).

Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, το ΑΕΠ της Ρωσίας γνώρισε μια παρατεταμένη περίοδο παρακμής μέχρι το 1998. Μετά την οικονομική κρίση του 1998, η ρωσική οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται με ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 7% για την περίοδο 1999 - 2007. Οι λόγοι της ανάκαμψης αυτής ήταν οι ξαφνικές αυξήσεις των τιμών στις κυριότερες εξαγωγές της Ρωσίας: το πετρέλαιο, τα προϊόντα πετρελαίου, την ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας και τις επενδύσεις στη Ρωσική Ομοσπονδία, το φυσικό αέριο, όπως και το φαινόμενο της υποκατάστασης των εισαγωγών που προκλήθηκε από την υποτίμηση του ρουβλίου το 1998, τη φορολογική μεταρρύθμιση, τη στενότερη δημοσιονομική πολιτική, και τη μεγαλύτερη κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.

Η οικονομική ανάπτυξη ήταν επίσης το αποτέλεσμα μιας άνευ προηγουμένου βελτίωση στους προσανατολισμένους προς τον καταναλωτή τομείς, ιδίως στον τομέα της κατασκευής και της παροχής υπηρεσιών. Ακολουθώντας ωστόσο, την παγκόσμια πορεία, η ρωσική οικονομία άρχισε να συρρικνώνεται. Η οικονομική εικόνα στη Ρωσία παρατηρείται να είναι ίδια με αυτή στη Δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ: με το πάγωμα της χρηματοδότησης, τη μείωση των πωλήσεων και της παραγωγής και τις περικοπές προσωπικού. 

Το 2009, η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 7,9%, αν και μία θετική πορεία ανάκαμψης έλαβε χώρα κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, όταν η οικονομία συνέχιζε την πορεία μέτριας ανάπτυξης. Πιο πρόσφατα στοιχεία του ΙMF, δείχνουν ότι το 2016 το ΑΕΠ μειώθηκε οριακά κατά 0,2% ενώ μεγέθυνση παρατηρήθηκε κατά το 2017 (1,55%). Η ανάπτυξη της οικονομίας για το 2018 εκτιμάται στο 1,7%. Επίσης, σύμφωνα με τη ετήσια έρευνα Ease Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, κατατάσσεται στην 31η θέση ανάμεσα σε 190 χώρες από όλο τον κόσμο. Σημειώνεται ότι το 2010 βρισκόταν στην 124η θέση της κατάταξης.

Κατά τα άλλα, η Ρωσία διαθέτει αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου που λογίζονται περίπου ως το 5% του συνόλου σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, τα εκτιμώμενα αποθέματα πετρελαίου της χώρας πιστεύεται ότι είναι πολύ υψηλότερα! Επίσης, η Ρωσία είναι ένας από τους μεγαλύτερους φορείς μετάλλων στον κόσμο, και ειδικότερα ο τέταρτος μεγαλύτερος παραγωγός χάλυβα στον κόσμο (μετά την Κίνα, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ) και ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας προϊόντων μετάλλου. Η πτώση του πετρελαίου, μετάλλων και άλλων βασικών εμπορευμάτων είχε σημαντική επίδραση στην εξωτερική αξία των εμπορικών συναλλαγών.

Το επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας, παραμένει σταθερό και συνέχεια βελτιώνεται, κυρίως λόγω της μετάβασης από μία κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία σε μια ελεύθερη αγορά, αν και η οικονομική κρίση είχε σημαντικό αντίκτυπο σε αυτήν. Τα τελευταία χρόνια όμως,  έχουν γίνει πολλές μεταρρυθμίσεις: το φορολογικό σύστημα έχει γίνει πιο δίκαιο και διαφανές, ενώ και η  τελωνειακή πρακτική της χώρας έχει βελτιωθεί αισθητά. Παράλληλα, η Ρωσία γνώρισε μια μεγάλη αύξηση των εισροών άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) κατά τα τελευταία χρόνια, χάρη στην αναπτυσσόμενη εγχώρια αγορά, στο πλούσιο ανθρώπινο κεφάλαιο, τους φυσικούς πόρους και την πολιτική σταθερότητα.

Φορολογικό σύστημα

Το ρωσικό φορολογικό σύστημα είναι σχετικά νέο και πολλά φορολογικά ζητήματα μόλις αρχίζουν να εμφανίζονται στη Ρωσία, αν και γενικότερα η φορολογική μεταρρύθμιση έχει ολοκληρωθεί όσον αφορά στην κωδικοποίηση και στην κατάργηση των πολλαπλών επιπέδων της νομοθεσίας.

Μία εταιρεία νοείται ως φορολογικός κάτοικος Ρωσίας αν συστάθηκε στη Ρωσία ή η πραγματική διοίκηση ασκείται στη χώρα ή θεωρείται φορολογικός κάτοικος βάσει της εκάστοτε ισχύουσας Σύμβασης Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ).

Τα ρώσικα νομικά πρόσωπα υπόκεινται σε φορολογία για το παγκόσμιο εισόδημά τους, ενώ τα αλλοδαπά νομικά πρόσωπα υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος μόνο για τις εμπορικές δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στη Ρωσία και για παθητικά εισοδήματα από ρωσικές πηγές.

Για τον προσδιορισμό της φορολογητέας ύλης των εταιρειών λαμβάνονται υπόψη τα εμπορικά κέρδη, τα παθητικά εισοδήματα και τα κεφαλαιακά κέρδη. Η αναγνώριση των εξόδων απαιτεί την ύπαρξη των σχετικών παραστατικών και να έχουν πραγματοποιηθεί προς το συμφέρον της επιχείρησης.

Ο εταιρικός φορολογικός συντελεστής ανέρχεται σε 20%. Το εισόδημα από μερίσματα φορολογείται με 13% εκτός αν το ποσοστό συμμετοχής είναι υψηλότερο του 50%, η περίοδος κατοχής των μετοχών υπερβαίνει τις 365 ημέρες και η θυγατρική δεν εδρεύει σε "black list" δικαιοδοσία. υπό αυτές τις προϋποθέσεις, προβλέπεται απαλλαγή του φόρου μερισμάτων και των κεφαλαιακών κερδών από την εκποίηση της συμμετοχής. Φορολογικά κίνητρα παρέχονται σε εταιρείες παροχής ιατρικών ή εκπαιδευτικών υπηρεσιών, επένδυσης σε νέες τεχνολογίας, ενώ έχουν θεσπιστεί και ειδικές οικονομικές ζώνες σε κάποιες περιοχές. Συνεπώς, κάτω από ειδικές συνθήκες ο φορολογικός συντελεστής μπορεί να είναι 0% ή 15,5%.Οι φορολογικές ζημιές μπορούν να μεταφερθούν σε επόμενα έτη χωρίς περιορισμούς αλλά απαγορεύεται η μεταφορά ζημιών σε προηγούμενες χρήσεις.

Τέλος, στα εισοδήματα που καταβάλλονται σε αλλοδαπούς διενεργείται παρακράτηση, ως εξής: 
•    15% επί των μερισμάτων και εισόδημα από συμμετοχή σε ρωσικές επιχειρήσεις με ξένες επενδύσεις.
•    20% για τα εισοδήματα από τόκους.
•    20% για τα δικαιώματα (royalties)

Οι ανωτέρω συντελεστές παρακράτησης ενδέχεται να μειώνεται βάσει σχετικών ΣΑΔΦ. 

Τέλος, εφαρμόζεται φόρος ακινήτων ο οποίος είναι τοπικού χαρακτήρα και ανέρχεται σε μέχρι 2,2% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Ο αντίστοιχος φόρος επί της γης κυμαίνεται από 0,3% μέχρι 1,5% ανάλογα με τη χρήση.

Φορολογία Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων

Για τους Ρώσους όσο και για τους ξένους υπηκόους, η φορολογική κατοικία καθορίζεται από τον αριθμό των ημερών που ένα άτομο διαμένει στη Ρωσία και συγκεκριμένα εάν βρίσκεται για τουλάχιστον 183 ημέρες το χρόνο στη Ρωσία κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε δωδεκάμηνης συνεχόμενης περιόδου. Γενικά, τα φυσικά πρόσωπα δεν χρειάζεται να εγγράφονται ως φορολογούμενοι, εκτός αν είναι υποχρεωμένοι να υποβάλουν φορολογική δήλωση. Οι μεμονωμένοι επιχειρηματίες δεν χρειάζεται να εγγραφούν. Οι αλλοδαποί που διαμένουν στη χώρα προσωρινά δεν θεωρούνται επιχειρηματίες. 

Οι φορολογικοί κάτοικοι Ρωσίας υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος με σταθερό συντελεστή 13%, ενώ οι μη κάτοικοι υπόκεινται σε συντελεστή 30% για τους περισσότερους τύπους εισοδημάτων και σε συντελεστή 15% για το εισόδημα από μερίσματα.

Φορολογικοί Συντελεστές

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Τα ΔΛΠ επιτρέπονται για τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις. Ένας πρόσφατος νόμος για τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις που εκδόθηκε στις 27 Ιουλίου 2010, προβλέπει ότι όλες οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις των εισηγμένων εταιρειών, όπως και οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες θα πρέπει να συντάσσουν τους οικονομικούς λογαριασμούς τους σύμφωνα με τα ΔΛΠ, αλλά στην πραγματικότητα θα υποχρεούνται να καταρτίζουν ενοποιημένες καταστάσεις σύμφωνα με τα ΔΛΠ από το τέλος του έτους.

Ενδοομιλικές συναλλαγές

Εφαρμόζεται νομοθεσία για τις ενδοομιλικές συναλλαγές (Transfer Pricing) σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχουν τεθεί από τον ΟΟΣΑ. Ισχύει η προσέγγιση των τριών πυλώνων, στους οποίους συγκαταλέγονται ο φάκελος τεκμηρίωσης του ομίλου, ο τοπικός φάκελος τεκμηρίωσης και η αναφορά ανά χώρα δραστηριοποίησης για τις πολύ μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η χρήση 2017 αποτελεί το εναρκτήριο έτος ουσιαστικής εφαρμογής των εν λόω κανονισμών.

Φορολογική σχέση με την Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει υπογράψει με τη Ρωσία Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας από το 2008  η οποία κυρώθηκε με τον Ν.3679/2008. Η Σ.Α.Δ.Φ. ρυθμίζει τη φορολόγηση των συντάξεων, των μισθωτών υπηρεσιών, των μερισμάτων, των τόκων και των δικαιωμάτων. Τα ανώτερα όρια παρακράτησης φόρου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της Ελλάδας, της Ρωσίας και βάσει της ΣΑΔΦ είναι:

Για πληρωμές από τη Ρωσία προς την Ελλάδα
Μερίσματα: 5% / 10%  
Τόκοι: 7%
Δικαιώματα: 7%

Για πληρωμές από την Ελλάδα προς τη Ρωσία 
Μερίσματα: 5% / 10% 
Τόκοι: 7%
Δικαιώματα: 7%

συνταξεις

Η Ρωσία ΔΕΝ ανήκει στα κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς².

Συνεπώς, τα τιμολόγια πωλήσεων και παροχής υπηρεσιών, αναγνωρίζονται χωρίς να εξετάζεται το μαχητό τεκμήριο της πραγματικότητας της συναλλαγής³. Περαιτέρω, όσα φυσικά πρόσωπα θέλουν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στη Ρωσία, μπορούν να το πράξουν ΧΩΡΙΣ να εξετάζονται οι προϋποθέσεις⁴ του άρθρου 76 του ΚΦΕ.

Τέλος, για την τεκμηρίωση της φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου απαιτείται ένα απλό πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας το οποίο εκδίδουν οι Ρωσικές φορολογικές αρχές.

VIES

Οι ρωσικές εταιρείες δεν είναι εγγεγραμμένες στο σύστημα VIES⁵ και ως εκ τούτου δεν  νομιμοποιούνται να πραγματοποιούν ενδοκοινοτικές παραδόσεις και αποκτήσεις.

Βασικές μορφές επιχειρήσεων:

Επί του παρόντος, στην χώρα ισχύουν οι ακόλουθες μορφές εμπορικών νομικών προσώπων: οι ομόρρυθμες εταιρείες (Полная партнерства),  οι ετερόρρυθμες (товарищество с ограниченной ответственностью), οι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης (Общество с ограниченной ответственностью), οι συνεταιρισμοί (совместное производство), οι συμμετοχικές εταιρείες (акционерные общества), οι ενιαίες επιχειρήσεις (κρατικά νομικά πρόσωπα, μη-ανοιχτά για τους ξένους επενδυτές) - (Единая бизнес (государственные учреждения Не открыть для иностранных инвесторов)

Νόμισμα

Το ρωσικό ρούβλι είναι το νόμισμα της Ρωσικής ομοσπονδίας (RU, RUS)
 Ισοτιμία:  1 EUR = 75,35 RU (Δεκέμβριος 2018)

Εγχώριες τράπεζες

Μερικές από τις βασικές εγχώριες τράπεζες της Ρωσίας είναι οι εξής : Bank Saint Petersburg, B.I.N. Bank, Alfa Bank, BFG-Credit, Dialog – Optim, Moskva – City Bank, Uniastrum  Bank

Χρήσιμα Links

Υπουργείο Οικονομικών : www.minfin.ru/ru/
Portal για ΔΛΠ, Russian GAAP, US GAAP: www.gaap.ru/
Εθνικό Συμβούλιο για τα Λογιστικά Πρότυπα: www.nsfo.ru/

Παραπομπές

1 Βλ. Αρχείο Ορισμών: « SROs»
2 Βλ. παρ. 4 & παρ. 7 του άρθρου 51Α του Κ.Φ.Ε., την ΠΟΛ 1125/2011 & την ΔΟΣ Α 1011408 ΕΞ 20.1.2012.
3 Βλ. Αρχείο Ορισμών: «Πραγματική Συναλλαγή» 
4 Βλ. Αρχείο Ορισμών: «Προϋποθέσεις Αλλαγής Φορολογικής Κατοικίας»
5 Βλ. Αρχείο Ορισμών: « VIES»