Εμπορικό και Επιχειρηματικό περιβάλλον

Η Ιταλική Δημοκρατία είναι χώρα της νότιας Ευρώπης, αποτελούμενη από μία χερσόνησο και δύο μεγάλα νησιά στη Μεσόγειο θάλασσα: τη Σικελία και τη Σαρδηνία. Έχει έκταση 301.318 τετρ. χλμ και πληθυσμό περί τους 60.100.000 κατοίκους.Η οικονομία της Ιταλίας βασίζεται κατά κύριο λόγο στο μετασχηματισμό των πρώτων υλών (οι οποίες συνήθως εισάγονται) σε τελικά προϊόντα που ικανοποιούν την εγχώρια αλλά και την εξωτερική ζήτηση.

Οι επενδυτικές ευκαιρίες προωθούνται σημαντικά, καθώς η κυβέρνηση, οι τοπικές περιφέρειες και οι επαρχίες προσφέρουν αξιομνημόνευτα κίνητρα για επενδύσεις, από τα οποία, τα περισσότερα ενθαρρύνουν την εκβιομηχάνιση στο νότιο τμήμα της χώρας, λόγω κυρίως του γεγονότος ότι η νότια Ιταλία κατατάσσεται χαμηλά ως περιφέρεια στον τομέα της οικονομικής ανάπτυξης. Είναι η περιοχή εκείνη που ευθύνεται για την διακύμανση της ανεργίας πάνω από 20%. 

Παράλληλα, η βιομηχανία στην χώρα φθίνει λόγω του υψηλού κόστους εργασίας σε σύγκριση με εκείνα των λιγότερο βιομηχανικών χωρών, ενώ οι δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών επεκτείνονται. Οι τελευταίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 60% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και περιλαμβάνουν το εμπόριο, τις μεταφορές, τις επικοινωνίες, τον τραπεζικό και ασφαλιστικό τομέα. Ο κλάδος της γεωργίας αντιπροσωπεύει περίπου το 4% του ΑΕΠ - όπου τα βασικά προϊόντα περιλαμβάνουν το σιτάρι, το ρύζι και λαχανικά, φρούτα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Έως σήμερα η οικονομία της χώρας γνώριζε ευημερία, στο βαθμό που ήταν σε θέση να εισάγει πρώτες ύλες στο μέγιστο βαθμό, καθώς και το 75% των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Στις μέρες μας, το οικονομικό σύστημα της χώρας λειτουργεί εκτενώς και κυρίως για την ενθάρρυνση της απασχόλησης, την στήριξη της ευελιξίας της εργασίας και την αναδιάρθρωση των δαπανηρών συνταξιοδοτικών συστημάτων.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του IMF, η ανάπτυξη βρέθηκε στο 0,6% το 2011 λόγω της κρίσης χρέους, και η ανάπτυξη μειώθηκε σε ποσοστό 1,9% για το 2012 ενώ αναμένεται μείωση της ανάπτυξης σε ποσοστό 0,3% για το 2013. Επιπλέον, βάσει της ετήσιας έρευνας Ease Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, κατατάσσεται στην 73η θέση ανάμεσα σε 185 χώρες από όλο τον κόσμο.

Η Ιταλία ενθαρρύνει τις ξένες επενδύσεις προσφέροντας στους φορείς τα ίδια κίνητρα -κυρίως επιδοτούμενα δάνεια, επιχορηγήσεις και φορολογικές ελαφρύνσεις - με αυτά που διατίθενται σε φορείς που ανήκουν σε Ιταλούς υπηκόους. 

Επίσης, χρηματοδοτική αρωγή αλλά και συμβουλές είναι διαθέσιμες από τις τράπεζες, τα ειδικά πιστωτικά ιδρύματα, τους κρατικούς φορείς και εξειδικευμένους συμβούλους. Οι ξένοι επενδυτές μπορούν να αποκτήσουν όμως και άλλα κίνητρα από τις τοπικές (περιφερειακές και επαρχιακές) αρχές και την Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Συγκεκριμένα, οι επενδυτικές δραστηριότητες στην χώρα επικεντρώνονται στο χώρο της βιομηχανίας, των κατασκευών, της ενέργειας, της παραγωγής αυτοκινήτων, και της επεξεργασίας τροφίμων.

Φορολογικό σύστημα

Οι εταιρείες που έχουν την καταστατική τους έδρα ή τη διοίκησή τους ή την κύρια δραστηριότητά τους εντός της ιταλικής επικράτειας θεωρούνται ως κάτοικοι Ιταλίας και φορολογούνται στην Ιταλία για το παγκόσμιο εισόδημά τους. Μια αλλοδαπή εταιρεία που συμμετέχει σε μία ή περισσότερες ιταλικές θυγατρικές εταιρείες θεωρείται ότι είναι κάτοικος της Ιταλίας για φορολογικούς σκοπούς, εφόσον συντρέχει τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες συνθήκες:
•    Στην αλλοδαπή εταιρεία έχουν συμμετοχή, είτε άμεσα είτε έμμεσα πρόσωπα που είναι φορολογικοί κάτοικοι Ιταλίας.
•    Το διοικητικό συμβούλιο της αλλοδαπής εταιρείας αποτελείται κυρίως από φυσικά πρόσωπα, φορολογικούς κατοίκους Ιταλίας.

Οι αλλοδαπές εταιρίες υπόκεινται στον ιταλικό φόρο εισοδήματος μόνο για εισοδήματα που προκύπτουν από πηγές ευρισκόμενες στην Ιταλία. Πιο συγκεκριμένα, οι αλλοδαπές εταιρίες που έχουν μόνιμη εγκατάσταση στην Ιταλία υπόκεινται στον ιταλικό φόρο εισοδήματος, σχετικά με το φορολογητέο εισόδημα που παράγεται από τη μόνιμη εγκατάσταση στην Ιταλία.

Τα ιταλικά νομικά πρόσωπα υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, που είναι γνωστός ως ‘‘imposta sul Reddito delle Società (IRES), και σε περιφερειακό φόρο παραγωγής, που είναι γνωστός ως ‘‘Ιmposta Regionale sulle Attività Produttive (IRAP)¹. 

Οι κανονικοί συντελεστές έχουν ως εξής:
•    27,5% για τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων (IRES), και
•    3,9% για τον περιφερειακό φόρο παραγωγής (IRAP).

Επίσης, μια αύξηση 6,5% (πρόσθετος φόρος) επί του συντελεστή του IRES εφαρμόζεται σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς του πετρελαίου, του φυσικού αερίου (διύλιση, παραγωγή, ή το εμπόριο), και ηλεκτρικής ενέργειας (παραγωγή ή εμπόριο), των οποίων ο κύκλος εργασιών έχει υπερβεί τα 10 εκατομμύρια ευρώ (EUR) και το φορολογητέο εισόδημα των οποίων ήταν 1 εκατ. ευρώ στην προηγούμενη χρήση. Εφαρμόζεται στις διαχειριστικές περιόδους 2011 έως 2013, και επιπλέον επιβάλλεται επιπλέον αύξηση 4% (σύνολο πρόσθετου φόρου της τάξης του 10,5%).

Από το 2011, οι ακόλουθοι αυξημένοι συντελεστές IRAP ισχύουν για ορισμένες οντότητες:
•    4,20% για τους φορείς με προκαθορισμένο αποκλειστικό δικαίωμα της κυβέρνησης στην παροχή υπηρεσιών,
•    4,65% για τα τραπεζικά και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, και
•    5,90% για τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Η φορολογητέα βάση σύμφωνα με το IRES προσδιορίζεται σύμφωνα με την αρχή της φορολογίας σε παγκόσμιο επίπεδο, η οποία ορίζει ότι, ανεξάρτητα από την τοποθεσία/δικαιοδοσία όπου το εισόδημα που παράγεται, στο βαθμό που το εισόδημα οφείλεται (νομικά) σε μια εταιρεία κάτοικο Ιταλίας, το εισόδημα φορολογείται στην Ιταλία . Ο φόρος IRES επιβάλλεται στο συνολικό καθαρό εισόδημα όπως εμφανίζεται στις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας, όπως αυτό προσαρμόζονται σύμφωνα με ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις. Οι αλλοδαπές εταιρίες φορολογούνται μόνο στα εισοδήματα που προέρχονται από ιταλικές πηγές εισοδήματος.

Αναφορικά με τον IRAP, υπάρχουν διάφορες μέθοδοι υπολογισμού της φορολογητέας βάσης, ανάλογα με τη φύση των δραστηριοτήτων που ασκούνται από τον φορολογούμενο. Το κόστος εργασίας (με ελάχιστες εξαιρέσεις), οι προβλέψεις για υποχρεώσεις και τους κινδύνους, καθώς και τα έκτακτα κονδύλια δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά τον προσδιορισμό της φορολογητέας βάσης του IRAP. 

Για τις κατασκευαστικές εταιρείες και αυτές που διενεργούν πωλήσεις, η φορολογητέα βάση του IRAP σε μεγάλο βαθμό αποτελείται από μικτό περιθώριο κέρδους της εταιρείας, όπως αυτό εμφανίζεται στις οικονομικές καταστάσεις της. Ο φόρος IRAP επιβάλλεται σε περιφερειακή βάση, και οι περιφέρειες έχουν τη δυνατότητα να αυξήσουν ή να μειώσουν τον κανονικό συντελεστή IRAP έως 0,9176%. Οι εταιρείες με εγκαταστάσεις σε διαφορετικές περιοχές πρέπει να κάνουν καταμερισμό της συνολική φορολογητέα βάσης τους σε διάφορες περιοχές επί τη βάσει των δαπανών για την απασχόληση του προσωπικού που βρίσκονται στους διάφορους χώρους.

Κατ’αρχήν, τα θετικά και αρνητικά στοιχεία των αποτελεσμάτων μιας εταιρείας, φορολογούνται ή αφαιρούνται, αντίστοιχα, σε δεδουλευμένη βάση (σύμφωνα με την αρχή του δεδουλευμένου) για φορολογικούς σκοπούς. Επιπλέον, προκειμένου να φορολογηθούν/ή να εκπέσουν, τα θετικά στοιχεία εισοδήματος πρέπει να είναι βέβαια από νομικής απόψεως και να προσδιορίζονται με αντικειμενικά κριτήρια ως προς το ύψος τους.

Τα κεφαλαιακά κέρδη φορολογούνται στην φορολογική περίοδο κατά την οποία πραγματοποιούνται, ως εξής:
•    Πάγια στοιχεία ενεργητικού: το κέρδος που πραγματοποιήθηκε από την πώληση των παγίων στοιχείων ενεργητικού υπόκειται σε φόρο για τους σκοπούς και του IRES και του IRAP. Επιπλέον, για τους σκοπούς IRES, ο φόρος επί των κεφαλαιουχικών κερδών μπορεί εκτείνεται σε περίοδο όχι μεγαλύτερο των πέντε ετών. Αυτό επιτρέπεται υπό τον όρο ότι η εταιρεία κατέχει τα πάγια περιουσιακά στοιχεία για περίοδο όχι λιγότερο από τρία χρόνια.
•    Χρηματοοικονομικές επενδύσεις: εφαρμόζονται ειδικοί κανόνες απαλλαγής (από τον φόρο επί των κεφαλαιακών κερδών) λόγω συμμετοχής. Βάσει του καθεστώτος αυτού, η υπεραξία που πραγματοποιείται από ιταλικές εταιρείες κατά την πώληση συμμετοχών απαλλάσσονται κατά 95% από τον φόρο IRES.

Το ανωτέρω ειδικό καθεστώς εφαρμόζεται εάν συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
•    Η συμμετοχή να έχει διακρατηθεί χωρίς διακοπή για τουλάχιστον 12 μήνες πριν από την πώληση.
•    Η επένδυση να έχει υπαχθεί στην κατηγορία των χρηματοοικονομικών παγίων περιουσιακών στοιχείων στις οικονομικές καταστάσεις, σε σχέση με την πρώτη φορολογική περίοδο συνεχούς ιδιοκτησίας.
•    Η θυγατρική εταιρεία, στην πραγματικότητα να ασκεί εμπορική δραστηριότητα (π.χ. επενδύσεις σε εταιρείες που εκτελούν κυρίως διοίκηση των ιδιόκτητων τους ακινήτων τους, δεν έχουν δικαίωμα στα οφέλη του ειδικού αυτού καθεστώτος).
•    Η πλειοψηφία των εσόδων της θυγατρικής δεν παράγεται σε μια χώρα η οποία θεωρείται φορολογικός παράδεισος ή σε χώρα με προνομιακό φορολογικό καθεστώς.

Οι δύο τελευταίες προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν ταυτόχρονα κατά τη στιγμή της πώλησης και κατά τα τρία προηγούμενα χρόνια. Εάν δεν συντρέχουν οι ανωτέρω προϋποθέσεις τα κεφαλαιακά κέρδη φορολογούνται κανονικά, με τον εταιρικό φορολογικό συντελεστή. Οι κεφαλαιακές ζημίες που προκύπτουν από την πώληση ή διαγραφή συμμετοχών οι οποίες πληρούν τις προϋποθέσεις του ανωτέρω αναφερόμενου καθεστώτος γενικά δεν εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα μιας εταιρείας. Αντίθετα, αντίστοιχες κεφαλαιακές ζημίες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του ανωτέρω αναφερόμενου καθεστώτος εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα μιας εταιρείας.

Επίσης, κεφαλαιακά κέρδη από χρηματοοικονομικές επενδύσεις δεν συμπεριλαμβάνονται γενικά στο φορολογητέα βάση του IRAP .

Μερίσματα που εισπράττονται από ιταλικές εταιρίες και διανέμονται από άλλες Ιταλικές επιχειρήσεις ή από τις επιχειρήσεις που κατοικούν σε άλλες χώρες εκτός των φορολογικών παραδείσων (δηλαδή που δεν συμπεριλαμβάνονται στην «μαύρη λίστα») εξαιρούνται για σκοπούς της φορολογικής βάσης του IRES για το 95% του ποσού τους. Αντίθετα, καμία απαλλαγή δεν ισχύει και για τα μερίσματα που καταβάλλονται από τους φορείς που έχουν την κατοικία τους σε φορολογικές δικαιοδοσίες-φορολογικούς παραδείσους (εκτός αν αυτά τα μερίσματα προέρχονται από κέρδη που έχουν ήδη φορολογηθεί σύμφωνα με τους κανόνες για τις ιταλικές ελεγχόμενες αλλοδαπές εταιρείες (CFC rules). Υπάρχουν ειδικοί κανόνες για τις οντότητες που υιοθετούν τα ΔΠΧΠ. Για αυτές τις οντότητες, τα μερίσματα από τις επενδύσεις σε μετοχές και άλλα χρηματοπιστωτικά μέσα που κατέχονται για εμπορία φορολογούνται πλήρως. Επίσης, τα μερίσματα γενικά αποκλείονται από την φορολογητέας βάσης του IRAP.

Τέλος, οι τόκοι γενικά εντάσσονται  στη φορολογητέα βάση.

Περαιτέρω, οι δαπάνες για τόκους γενικά εκπίπτουν από ακαθάριστα έσοδα μιας εταιρείας, έως το ποσό του εισοδήματος από τους τόκους αυτούς. Επιπλέον, οι ετήσιες προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις στις οποίες δεν υπάρχει εγγύηση από τρίτους και αφορούν πωλήσεις των προϊόντων και υπηρεσιών εκπίπτουν από τον από τα ακαθάριστα έσοδα σε ποσοστό μέχρι 0,5% της ακαθάριστης αξίας των απαιτήσεων.

Από το 2011, οι φορολογικές ζημιές μπορούν να μεταφερθούν σε επόμενες χρήσεις για σκοπούς του IRES και μπορούν χρησιμοποιούνται προς συμψηφισμό με εισοδήματα χωρίς χρονικό περιορισμό. Οι φορολογικές ζημιές μπορούν να αντισταθμιστούν με φορολογητέο εισόδημα για ποσό που δεν υπερβαίνει το 80% του φορολογητέου εισοδήματος. Έτσι, οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να καταβάλουν φόρο IRES τουλάχιστον στο 20% του φορολογητέου εισοδήματος. Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ζημίες που προκύπτουν κατά τα τρία πρώτα χρόνια της δραστηριότητας μπορεί να συμψηφίζεται με το 100% του φορολογητέου εισοδήματος.

Για τους σκοπούς του IRAP, οι φορολογικές ζημίες δεν μπορούν να μεταφερθούν. Επίσης, βάσει της ιταλικής φορολογικής νομοθεσίας, οι ζημίες δεν μπορούν να μεταφέρονται σε προηγούμενες χρήσεις. 

Όσον αφορά στην παρακράτηση φόρου για πληρωμές αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα πρέπει να σημειωθούν τα παρακάτω:
-    Για πληρωμές σε πρόσωπα που είναι εγκατεστημένα σε χώρες με τις οποίες δεν υπάρχει Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας, οι συντελεστές παρακράτησης φόρου είναι 20% για τα μερίσματα και τους τόκους και 30% για τα δικαιώματα.
-    Για πληρωμές σε πρόσωπα που είναι εγκατεστημένα στην Ε.Ε., οι συντελεστές παρακράτησης φόρου είναι 0% ή 1,375% (εάν η οδηγία της Ε.Ε. δεν εφαρμοζεται) για τα μερίσματα, 0% για τους τόκους και 0% για τα δικαιώματα.

Φορολογικοί Συντελεστές

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα είναι απαραίτητα για την σύνταξη των ενοποιημένων αλλά και των εταιρικών οικονομικών καταστάσεων, ενώ απαγορεύονται για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η μερική σύγκλιση τοπικών ιταλικών GAAP και ΔΛΠ προγραμματίζεται, αλλά το χρονοδιάγραμμα δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα. 

Φορολογική σχέση με την Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει υπογράψει με τη Δημοκρατία της Ιταλίας Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας από το 1987 η οποία κυρώθηκε με τον Ν.1927/1991. Η Σ.Α.Δ.Φ. ρυθμίζει τη φορολόγηση των συντάξεων, των μισθωτών υπηρεσιών, των μερισμάτων, των τόκων και των δικαιωμάτων. 

Τα ανώτερα όρια παρακράτησης φόρου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της Ελλάδας, της Ιταλίας και βάσει της ΣΑΔΦ είναι:

Για πληρωμές από την Ιταλία  προς την Ελλάδα
Μερίσματα: 15%  
Τόκοι: 10%
Δικαιώματα: 0% / 5%

Για πληρωμές από την Ελλάδα προς την Ιταλία 
Μερίσματα: 15% 
Τόκοι: 10%
Δικαιώματα: 0% / 5%

Συντάξεις και άλλες αμοιβές παρόμοιας φύσης που καταβάλλονται σε κάτοικο Ελλάδας έναντι προηγούμενης εξαρτημένης απασχόλησης, φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα. Οποιαδήποτε σύνταξη που καταβάλλεται από το Κράτος της Ιταλίας ή πολιτική ή διοικητική υποδιαίρεση ή τοπική αρχή αυτού ή από ταμεία που συστάθηκαν από αυτό, σε ένα φυσικό πρόσωπο για υπηρεσίες που προσέφερε προς το Κράτος αυτό ή υποδιαίρεση ή τοπική αρχή αυτού, φορολογείται μόνο στην Ιταλία. Εν τούτοις, μια τέτοια σύνταξη φορολογείται μόνο στην Ελλάδα, αν το φυσικό πρόσωπο είναι υπήκοος και κάτοικος Ελλάδος. 

Η Ιταλία ΔΕΝ ανήκει στα κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς²  .

Συνεπώς, τα τιμολόγια πωλήσεων και παροχής υπηρεσιών, αναγνωρίζονται χωρίς να εξετάζεται το μαχητό τεκμήριο της πραγματικότητας της συναλλαγής³ . Περαιτέρω, όσα φυσικά πρόσωπα θέλουν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ιταλία, μπορούν να το πράξουν ΧΩΡΙΣ να εξετάζονται οι προϋποθέσεις⁴  του άρθρου 76 του ΚΦΕ.

Τέλος, για την τεκμηρίωση της φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου απαιτείται ένα απλό πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας το οποίο εκδίδουν οι Ιταλικές φορολογικές αρχές.

VIES

Οι Ιταλικές εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο ΦΠΑ και υποκείμενες στον φόρο, μπορούν να διεξάγουν ενδοκοινοτικές συναλλαγές μέσω του συστήματος VIES .

Βασικές μορφές επιχειρήσεων:

Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται: οι προσωπικές εταιρείες – ομόρρυθμη εταιρεία (Snc -società in nome collettivo), και η ετερόρρυθμη εταιρεία (Sas - società in accomandita semplice).Οι εταιρείες με νομική προσωπικότητα : η ανώνυμη εταιρεία (SpA - società per azioni), η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (Srl - società a responsabilità limitata) και η ετερόρρυθμη εταιρεία βάσει μετοχών (Sapa  - società in accomandita per azioni): η οποία συνδυάζει ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της ανώνυμης εταιρείας, αλλά και της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης. Πρόκειται για μια εταιρεία στην οποία τουλάχιστον ένα μέλος έχει απεριόριστη ευθύνη, ενώ η ευθύνη των υπολοίπων μελών της περιορίζεται στην έκταση των μετοχικών τους κεφαλαιακών μεριδίων (συμμετοχών).

Νόμισμα

Το νόμισμα της Ιταλίας είναι το Ευρώ (κωδικός EUR).

Εγχώριες Τράπεζες

Μερικές από τις βασικές τράπεζες στην Ιταλία είναι οι παρακάτω :
Banca delle Marche, Banca di Roma, Banca Nazionale delLavoro S.p.A, Banca Popolare dell’ Etruria e del Lazio, Banca Popolare di Bergamo, Intesa Sanpaolo, La Banca Commerciale Italiana, UniCredit Group, Banca Carime, Banca d’ Italia

Χρήσιμα Links 

Φορολογική Υπηρεσία :www1.agenziaentrate.it/
Επενδύσεις: www.invitalia.it/site/
Επιμελητήρια Εμπορίου Ιταλίας: www.italchambers.net

Παραπομπές

1 Τοπικός φόρος Ιταλίας
2 Βλ. παρ. 4 & παρ. 7 του άρθρου 51Α του Κ.Φ.Ε., την ΠΟΛ 1125/2011 & την ΔΟΣ Α 1011408 ΕΞ 20.1.2012.
3 Βλ. «Πραγματική Συναλλαγή» στο αρχείο ορισμών.
4 Βλ. «Προϋποθέσεις Αλλαγής Φορολογικής Κατοικίας»