Εμπορικό και επιχειρηματικό περιβάλλον

Η Ρουμανία είναι μια χώρα που καλύπτει μια έκταση 238.391 τετρ. χιλιόμετρα και βρίσκεται στη νότιο-ανατολική περιοχή της Ευρώπης, στο σταυροδρόμι των κύριων εμπορικών οδών, που συνδέουν τη Δυτική Ευρώπη με τη Ρωσία, την Εγγύς Ανατολή και την περιοχή του Καυκάσου, ενώ έχει πληθυσμό περί τους 22.355.000 κατοίκους. Η πρωτεύουσά της είναι το Βουκουρέστι, ενώ η επίσημη γλώσσα της είναι τα Ρουμάνικα. Η Ρουμανία είναι μέλος της ΕΕ από το 2007 και αναμένεται να εισέλθει στην Ευρωζώνη μέχρι το 2014. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του IMF, η ανάπτυξη ανήλθε στο 2,5% το 2011, ενώ για το 2012 προβλέπεται ανάπτυξη 1,5% και για το 2013, 3%. Επίσης, βάσει της ετήσιας έρευνας Ease Doing Business της παγκόσμιας Τράπεζας, κατατάσσεται στην 72η θέση ανάμεσα σε 185 χώρες από όλο τον κόσμο.

Σχετικά με την οικονομική κατάσταση της Ρουμανίας, τα στοιχεία δείχνουν ότι η διαδικασία της πολιτικής της αποκέντρωσης του κράτους, που στόχο έχει την μετάβαση από την βαριά βιομηχανία, στην ελεύθερη αγορά που θα βασίζεται στον ανταγωνισμό και στην ανάπτυξη των ιδιωτικών επιχειρήσεων, βρίσκεται μέχρι σήμερα σε πλήρη εξέλιξη. Ειδικότερα αυτή η διαδικασία αναδιάρθρωσης στηρίζεται στην ιδιωτικοποίηση των πρώην αυτόνομων φορέων που ανήκαν στο Δημόσιο ή στην τοπική αυτοδιοίκηση, και οι οποίοι δραστηριοποιούνταν σε πολύ σημαντικούς τομείς για την εθνική οικονομία, όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο ή και οι ηλεκτρικές πηγές ενέργειας.

Ένα από τα πιο σημαντικά οικονομικά επιτεύγματα ήταν η αναβίωση του χρηματοπιστωτικού τομέα μέσα από την αναδιοργάνωση του τραπεζικού συστήματος. Η δημιουργία της Εθνικής Τράπεζας της Ρουμανίας, που εποπτεύει τις δραστηριότητες των εμπορικών τραπεζών, καθώς και η ιδιωτικοποίηση των πρώην κρατικών τραπεζών αποτελούν τα πιο σημαντικά επιτεύγματα στην πορεία για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου τραπεζικού τομέα. Μέρος στην αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος έλαβαν και τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με τη δημιουργία θυγατρικών εταιρειών, οι οποίες παίζουν πλέον σημαντικό ρόλο στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα.

Οι επενδυτικές δραστηριότητες στη Ρουμανία επικεντρώνονται στο χώρο της βιομηχανίας, των κατασκευών, της ακίνητης περιουσία, της ενέργειας, της παραγωγής αυτοκινήτων και της επεξεργασίας τροφίμων.

Τέλος, η δημοκρατία της Ρουμανίας βασίζεται στο διαχωρισμό και την ισορροπία μεταξύ της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής εξουσίας. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από το Κοινοβούλιο (που διαιρείται στη Γερουσία και τη Βουλή των Αντιπροσώπων), η εκτελεστική εξουσία ασκείται από τον Πρόεδρο της Ρουμανίας και την κυβέρνηση, και δικαστική εξουσία ασκείται από τα δικαστήρια.

Φορολογικό σύστημα

Μια εταιρεία θεωρείται κάτοικος Ρουμανίας εάν έχει συσταθεί σύμφωνα με τους νόμους της Ρουμανίας ή έχει την έδρα της πραγματικής της διοίκησης στη Ρουμανία. Επίσης, ως μόνιμη εγκατάσταση ορίζεται ως ο τόπος, μέσω του οποίου η δραστηριότητα ενός κατοίκου αλλοδαπής ασκείται, ολικώς ή μερικώς, απευθείας ή μέσω ενός εξαρτημένου πράκτορα. Το Ρουμάνικο δίκαιο αναφέρει ρητά τρεις προϋποθέσεις, οι οποίες πρέπει να συντρέχουν ταυτόχρονα προκειμένου να δημιουργείται μόνιμη εγκατάσταση στη Ρουμανία:
•    Πρέπει να υφίσταται ένας τόπος επιχειρηματικών δραστηριοτήτων
•    Ο ανωτέρω τόπος πρέπει να είναι καθορισμένος (δηλ. να υπάρχει εγκατάσταση, σε έναν διακριτό τόπο, με έναν ορισμένο βαθμό μονιμότητας).
•    Η δραστηριότητα του αλλοδαπού προσώπου πρέπει να ασκείται μέσω του ανωτέρω τόπου (δηλ. να υπάρχουν εργαζόμενοι οι οποίοι εξαρτώνται από την αλλοδαπή εταιρεία και να διεξάγουν εργασίες στη χώρα που βρίσκεται η εν λόγω εγκατάσταση).

Ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων επί των κερδών είναι 16% για τις ρουμανικές εταιρείες και τις αλλοδαπές εταιρείες που δραστηριοποιούνται μέσω μιας μόνιμης εγκατάστασης στη Ρουμανία. Οι ημεδαπές εταιρίες φορολογούνται για το παγκόσμιο εισόδημά τους, εκτός αν από κάποια Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας  προβλέπεται κάτι διαφορετικό. Αντίθετα, οι αλλοδαπές εταιρίες φορολογούνται μόνο για το εισόδημά τους που προέρχεται από ρουμάνικες πηγές.

Επίσης, την 1η Ιανουαρίου 2011 εισήχθη εκ νέου ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος 3% για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, εάν συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις (π.χ. κύκλος εργασιών άνω του ισοδυνάμου των 100.000 Ευρώ, οι μετοχές τους δεν βρίσκονται στην κατοχή του Κράτους ή εταιρειών οι οποίες απασχολούν πάνω από 250 εργαζομένους). Η   υιοθέτηση του εν λόγω τρόπου φορολόγησης εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια της κάθε εταιρείας.

Τα φορολογητέα κέρδη μιας εταιρείας υπολογίζονται ως η διαφορά μεταξύ των εσόδων που προέρχονται από οποιαδήποτε πηγή και τις δαπάνες που προκύπτουν κατά την απόκτηση φορολογητέων εσόδων στη διάρκεια μιας διαχειριστικής περιόδου, μετά την αναπροσαρμογή για φορολογικούς σκοπούς, δηλ. μετά την αφαίρεση των εισοδημάτων που δεν φορολογούνται και την προσθήκη των μη εκπιπτόμενων δαπανών. Άλλα στοιχεία παρόμοια με τα έσοδα και τις δαπάνες πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό του φορολογητέου κέρδους. Για τις εταιρείες που εφαρμόζουν τα Διεθνή Λογιστικά Πρόσωπα, υπάρχουν εξειδικευμένοι κανόνες σχετικά με την αποτίμηση της αξίας, τον υπολογισμό του φόρου επί των κερδών, τις αναπροσαρμογές, τις αποσβέσεις, καθώς και τη φορολογική μεταχείριση των αναβαλλόμενων φόρων επί των κερδών.

Ειδικότερα, τα κεφαλαιακά κέρδη που κτώνται από μια Ρουμάνικη εταιρεία συμπεριλαμβάνονται στα κανονικά κέρδη της εταιρείας και φορολογούνται με τον εταιρικό συντελεστή 16%. Επίσης, οι κεφαλαιακές ζημίες που προέρχονται από την μεταβίβαση μετοχών είναι γενικά εκπιπτόμενες από τα ακαθάριστα έσοδα της εταιρείας.

Τα μερίσματα που εισπράττονται από Ρουμάνικες εταιρείες από άλλες Ρουμάνικες εταιρείες δεν συμπεριλαμβάνονται στα φορολογητέα κέρδη της δικαιούχου εταιρείας αλλά υπόκεινται σε παρακρατούμενο φόρο με συντελεστή 16%, ενώ τα μερίσματα που λαμβάνονται από Ρουμάνικες εταιρείες από αλλοδαπές εταιρείες συμπεριλαμβάνονται στα φορολογητέα κέρδη της δικαιούχου εταιρείας και επομένως φορολογούνται με τον εταιρικό συντελεστή 16% και προβλέπεται πίστωση του φόρου με τον οποίο επιβαρύνθηκαν αυτά στην αλλοδαπή στο επίπεδο της διανέμουσας εταιρείας. Τέλος τα μερίσματα που εισπράττονται από Ρουμάνικη εταιρεία από νομικές οντότητες εγκατεστημένες στην Ε.Ε. ή στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ) δεν υπόκεινται σε φορολογία αν η Ρουμάνικη εταιρεία συμμετέχει σε ποσοστό τουλάχιστον 10% στην αλλοδαπή εταιρεία για ένα συνεχόμενο διάστημα δυο ετών πριν τη διανομή των μερισμάτων.

Αναφορικά με τους τόκους και τα δικαιώματα τα οποία κτώνται από Ρουμάνικες εταιρείες πρέπει να σημειωθεί ότι αυτά φορολογούνται στο επίπεδο του δικαιούχου αυτών, με τον εταιρικό συντελεστή 16%. Επιπλέον, από την 1η Ιανουαρίου 2011, πληρωμές από τόκους και δικαιώματα μιας αλλοδαπής εταιρείας εγκατεστημένης στην Ε.Ε. ή  στην Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) απαλλάσσονται από τον παρακρατούμενο φόρο, εφόσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, π.χ.:
•    25% ελάχιστη άμεση συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο της Ρουμάνικης εταιρείας.
•    Η ελάχιστη περίοδος διακράτησης της συμμετοχής να είναι τουλάχιστον δύο χρόνια μέχρι την ημερομηνία κατά την οποία γίνονται οι πληρωμές τόκων ή δικαιωμάτων.
•    Η εταιρεία η οποία δέχεται τις πληρωμές από τους τόκους ή δικαιώματα πρέπει να είναι ο πραγματικός δικαιούχος των εν λόγω πληρωμών.

Οι πληρωμές που διενεργούνται εξαιτίας μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων προς αλλοδαπά πρόσωπα υπόκεινται κατ’ αρχήν σε παρακρατούμενο φόρο 16%. Είναι όμως δυνατόν να μην υπόκεινται σε φόρο εάν οι προϋποθέσεις των Οδηγιών για τα Μερίσματα, και τους Τόκους και τα Δικαιώματα, όπως έχει ενσωματωθεί στη Ρουμανία, τυγχάνει εφαρμογής, κάνοντας λόγο πάντοτε για πληρωμές μεταξύ συνδεδεμένων εταιρειών εγκατεστημένων στην Ε.Ε.

Περαιτέρω, ο Φόρος προστιθέμενης αξίας με συντελεστή 24% εφαρμόζεται στις παραδόσεις αγαθών και υπηρεσιών στο εσωτερικό της χώρας αλλά και επί εξαγωγών και εισαγωγών. Υπάρχει όμως και ένας μειωμένος συντελεστής ύψους 9%, που ισχύει για τα φάρμακα, βιβλία και εφημερίδες, και για ορισμένες υπηρεσίες που σχετίζονται με τα καταλύματα. Μια σειρά σχετικών με την απασχόληση φόρων, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής ασφάλισης, του ταμείου υγείας και των εισφορών ανεργίας, καταβάλλονται από τους εργοδότες στη Ρουμανία.
 

Σημειωτέον ότι για να εργαστεί ένας μη-μόνιμος κάτοικος στην Ρουμανία, πρέπει να αποκτήσει άδεια εργασίας. Η υποχρέωση αυτή υφίσταται και για τους υπηκόους της Ε.Ε.

Φορολογία Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων

Ένας φυσικό πρόσωπο θεωρείται κάτοικος Ρουμανίας εάν:
•    Έχει την κατοικία του στη Ρουμανία, ή
•    Έχει το κέντρο των ζωτικών του συμφερόντων στη Ρουμανία, ή
•    Έχει παρουσία στη Ρουμανία για περισσότερο από 183 ημέρες σε οποιοδήποτε συνεχόμενο διάστημα 12 μηνών το οποίο να λήγει εντός του οικείου ημερολογιακού έτους.

Από την 1η Ιανουαρίου 2005 στη Ρουμανία επιβάλλεται ένας ενιαίος φορολογικός συντελεστής εισοδήματος φυσικών προσώπων, 16%.

Ακόμα, σύμφωνα με τους φορολογικούς κανόνες της Ρουμανίας ένας αλλοδαπός πολίτης που έχει φυσική παρουσία στην χώρα υποχρεούται να καταβάλλει τον επικείμενο εγχώριο φόρο εισοδήματος επί φυσικών προσώπων για τα έσοδα που προέρχονται από την Ρουμανία, όπως:
• τον μισθό που έλαβε από αλλοδαπό εργοδότη για εργασία που πραγματοποιήθηκε στην Ρουμανία (ανεξάρτητα από το που καταβάλλεται το εισόδημα), 
• το εισόδημα από την απασχόληση που καταβάλλεται από ημεδαπή εταιρία της Ρουμανίας ή από μεμονωμένο εργοδότη, 
• το εισόδημα από πηγή που βρίσκεται μέσα στην επικράτεια της Ρουμανίας (όπως έσοδα μισθωμάτων από ακίνητα που βρίσκονται στη Ρουμανία, μερίσματα από Ρουμάνικη εταιρεία, τόκους κτλ.).

Φορολογικοί Συντελεστές

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα είναι απαραίτητα για την σύνταξη των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων. Όλες οι τράπεζες θα υιοθετήσουν τα ΔΛΠ το 2012. Ωστόσο, οι αρμόδιες τοπικές αρχές καθορισμού των λογιστικών προτύπων δεν έχουν ανακοινώσει τα ακριβή σχέδια σχετικά με την υιοθέτηση ή τη σύγκλιση των ΔΛΠ για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Φορολογική σχέση με την Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει υπογράψει με τη Ρουμανία Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας από το 1995 η οποία κυρώθηκε με τον N.2279/1995. Η Σ.Α.Δ.Φ. ρυθμίζει τη φορολόγηση των συντάξεων, των μισθωτών υπηρεσιών, των μερισμάτων, των τόκων και των δικαιωμάτων. 

Τα ανώτερα όρια παρακράτησης φόρου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της Ελλάδας, της Ρουμανίας και βάσει της ΣΑΔΦ είναι:

Για πληρωμές από την Ρουμανία  προς την Ελλάδα
Μερίσματα: 16% / 0%  
Τόκοι: 10% / 0%
Δικαιώματα: 5% (ή 7%) / 0%

Για πληρωμές από την Ελλάδα προς την Ρουμανία 
Μερίσματα: 10% / 0% 
Τόκοι: 10% / 5%
Δικαιώματα: 10% / 5%

Συντάξεις και άλλες αμοιβές παρόμοιας φύσης που καταβάλλονται σε κάτοικο Ελλάδας έναντι προηγούμενης εξαρτημένης απασχόλησης, φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα. Οποιαδήποτε σύνταξη που καταβάλλεται από το Κράτος της Ρουμανίας, περιφερειακή ή διοικητική μονάδα ή τοπική αρχή αυτού ή από ταμεία που συστάθηκαν από αυτό, σε ένα φυσικό πρόσωπο για υπηρεσίες που προσέφερε προς το Κράτος αυτό ή μονάδα ή αρχή αυτού, φορολογείται μόνο στη Ρουμανία. Εν τούτοις, τέτοιες συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα, αν το φυσικό πρόσωπο είναι κάτοικος και υπήκοος Ελλάδας. 

Η Ρουμανία ΔΕΝ ανήκει στα κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς¹ .

Συνεπώς, τα τιμολόγια πωλήσεων και παροχής υπηρεσιών, αναγνωρίζονται χωρίς να εξετάζεται το μαχητό τεκμήριο της πραγματικότητας της συναλλαγής². Περαιτέρω, όσα φυσικά πρόσωπα θέλουν να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στη Ρουμανία, μπορούν να το πράξουν ΧΩΡΙΣ να εξετάζονται οι προϋποθέσεις³ του άρθρου 76 του ΚΦΕ.  Τέλος, για την τεκμηρίωση της φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου απαιτείται ένα απλό πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας το οποίο εκδίδουν οι ρουμανικές φορολογικές αρχές. 

VIES

Οι Ρουμανικές εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο ΦΠΑ και υποκείμενες στον φόρο μπορούν να διεξάγουν ενδοκοινοτικές συναλλαγές μέσω του συστήματος VIES⁴ .

Βασικές μορφές επιχειρήσεων

Οι βασικές μορφές εταιρειών στην Ρουμανία είναι:  η ομόρρυθμη εταιρεία (Parteneriat), η ετερόρρυθμη εταιρεία (limitată de parteneriat), η ανώνυμη εταιρεία (Compania limitată) και η  Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Societatea cu răspundere limitată).

Νόμισμα

Το νόμισμα της Ρουμανίας είναι το Ρουμανικό Νέο Λέου (κωδικός RON). 
Ισοτιμία:  1 EUR = 4.37 RON (Μάρτιος 2013)

Εγχώριες τράπεζες

Μερικές από τις εγχώριες τράπεζες της χώρας είναι : ABN AMRO Bank (Romania), Alpha Bank Romania S.A., Banc Post, Banca Agricola S.A., Banca Columna S.A., Banca Comerciala Carpatica S.A., Banca Comerciala Ion Tiriac (BCIT), Banca Comerciala Romana (BCR), Banca Comerciala UNIREA, Banca Comerciala West Bank S.A. Arad, Banca de Credit si Dezvoltare ROMEXTERRA S.A., Banca pentru Mica Industrie si Libera Initiativa S.A. (MINDBANK), Banca Romana de Scont, Banca Romana pentru Dezvoltare - Groupe Société Générale (BRD), Banca Romana pentru Relansare Economica - Libra Bank S.A.,Casa de Economii si Consemnatiuni, Banca Romana de Scont, Banca Romana pentru Dezvoltare - Groupe Société Générale (BRD), Banca Romaneasca S.A., Piraeus Bank Romania

Χρήσιμα Links

 
Υπουργείο Οικονομικών: www.mfinante.ro
Επενδύσεις: www.arisinvest.ro
Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Επιχειρηματικού Περιβάλλοντος: www.minind.ro

Παραπομπές

1 Βλ. παρ. 4 & παρ. 7 του άρθρου 51Α του Κ.Φ.Ε., την ΠΟΛ 1125/2011 & την ΔΟΣ Α 1011408 ΕΞ 20.1.2012.
2 Βλ. Αρχείο Ορισμών: «Πραγματική Συναλλαγή» 
3 Βλ. Αρχείο Ορισμών: «Προϋποθέσεις Αλλαγής Φορολογικής Κατοικίας»
4 Βλ. Αρχείο Ορισμών: « VIES»