Εμπορικό και Επιχειρηματικό περιβάλλον

Η Πορτογαλική Δημοκρατία βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Ιβηρικής χερσονήσου στην νοτιοδυτική Ευρώπη. Βόρεια και ανατολικά συνορεύει με την Ισπανία ενώ νότια και δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό. Η χώρα περιλαμβάνει δύο αρχιπελάγη στον Ατλαντικό, τις Αζόρες και την Μαδέρα, ενώ έχει έκταση 92.090 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό περί τους 10.300.000 κατοίκους.

Η Πορτογαλία  έχει αναπτύξει μια οικονομία που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην παροχή  υπηρεσιών, ενώ αποτελεί μια εκ των ιδρυτριών χωρών του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος (ευρώ). Χάριν των Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χώρα σήμερα επενδύει σημαντικά κεφάλαια στις υποδομές, έχοντας ένα μεγάλο σύστημα οδών ταχείας κυκλοφορίας και κατά αυτόν τον τρόπο επωφελείται από την άριστη προσβασιμότητα στα εθνικά οδικά δίκτυα. Παράλληλα, η σημασία των εθνικών της φορέων παροχής υπηρεσιών έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο κομμάτι του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Ταυτόχρονα, η παραδοσιακή παραγωγή έχει αλλάξει δραματικά, μεταβαίνοντας από τις ήδη ανεπτυγμένες βιομηχανίες, σε μία παραγωγική βάση, η οποία προσφέρει σημαντική ανάπτυξη και περιλαμβάνει μεγαλύτερη ενσωμάτωση της τεχνολογίας.

Ύστερα από την εισδοχή της χώρας στην ΕΕ, μια νέα οικονομική πολιτική ξεκίνησε το 2002, όπου μεταξύ των μέτρων που ελήφθησαν ήταν η αύξηση του Φ.Π.Α. (φόρος προστιθέμενης αξίας), η μείωση των δημόσιων δαπανών, το κλείσιμο και η αναδιάρθρωση των διαφόρων ιδρυμάτων του δημόσιου τομέα, η σταδιακή κατάργηση των προσωρινών συμβάσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα και η υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων που αφορούσαν κυρίως την αγορά εργασίας. 

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η μεγέθυνση της οικονομίας της Πορτογαλίας ανήλθε σε περίπου 2,15% για το 2018, ενώ ο ετήσιο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ εκτιμάται σε περίπου 2% για το 2019. Επίσης, σύμφωνα με την ετήσια έρευνα Ease Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, η χώρα κατατάσσεται στην 34η θέση ανάμεσα σε 190 για το 2019, έχοντας καταγράψει ιστορικό υψηλό το 2014 (23η θέση).

Ωστόσο, το διεθνές εμπόριο της χώρας ήταν και θα είναι ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξή της, έστω και αν υπάρχει έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιό της. Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, οι κυριότεροι εμπορικοί εταίροι είναι οι Ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Γερμανία, Γαλλία, Αγκόλα). Από την άλλη, η οικονομία της Πορτογαλίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ενεργειακούς πόρους, μέταλλα και ορυκτά προϊόντα και τα γεωργικά προϊόντα. 

Φορολογικό σύστημα

Μια εταιρεία θεωρείται κάτοικος Πορτογαλίας  όταν έχει την έδρα της ή η πραγματική διοίκηση ασκείται στην Πορτογαλία. Οι εταιρείες που θεωρούνται ως φορολογικοί κάτοικοι Πορτογαλίας φορολογούνται για το παγκόσμιο εισόδημά τους στην Πορτογαλία. Οι μικρές εταιρείες μπορούν να ενταχθυύν σε ένα απλοποιημένο φορολογικό πλαίσιο όπου τα κέρδη προσδιορίζονται με συγκεκριμένο περιθώριο επί του τζίρου. Ο συνήθης φορολογικός συντελεστής επί των κερδών ανέρχεται σε 21%, ενώ οι μικρομεσαίες εταιρείες υπόκεινται σε φόρο με συντελεστή 17% για τα πρώτα 15.000 ευρώ κέρδους. 

Η φορολογική επιβάρυνση των εταιρειών προσαυξάνεται κατά τα ακόλουθα:

•    Τοπικός πρόσθετος φόρος (Derrama) έως 1,5% επί του φορολογητέου εισοδήματος.
•    Ένας πρόσθετος κρατικός φόρος (Derrama Estadual) εφαρμόζεται με τους ακόλουθους συντελεστές:

-    3% που εφαρμόζεται στο φορολογητέο κέρδος που υπερβαίνει το 1,5 εκατ. ευρώ έως 7,5 εκατ. ευρώ.

-    5% που εφαρμόζεται στο φορολογητέο κέρδος που υπερβαίνει τα 7,5 εκατ. ευρώ έως 35 εκατ. ευρώ.

-    9% για το υπερβάλλον των 35 εκατ.

Ο μέγιστος φορολογικός συντελεστής που δύναται να επιβληθεί ανέρχεται σε 31,5%. Παρόλα αυτά, στη ζώνη ελευθέρου εμπορίου του νησιού Μαδέιρα, ο φορολογικός συντελεστής ανέρχεται σε μόλις 5%. Οι ζημιές μπορούν να μεταφερθούν μέχρι και σε 12 επόμενες χρήσεις, καλυπτόμενες όμως από συγκεκριμένο ποσοστό κερδών.

Τα κεφαλαιακά κέρδη φορολογούνται, κατά κανόνα, με τις γενικές διατάξεις. Παρόλα αυτά, προβλέπονται διάφορες απαλλαγές σε περιπτώσεις επανεπένδυσης σε πάγια περιουσιακά στοιχεία ή σε περιπτώσεις πώλησης μετοχών συνδεδεμένων εταιρειών.

Τα κεφαλαιακά κέρδη και ζημίες προσδιορίζονται από τη διαφορά μεταξύ των εσόδων από την πώληση, με την αφαίρεση κάθε σχετικού κόστους, καθώς και την αξία κτήσεως, και τις ζημίες απομείωσης και των φορολογικά εκπιπτόμενων αποσβέσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μόνο το 50% των καθαρών κερδών από την πώληση των ενσωμάτων παγίων ή μετοχές φορολογούνται, με την προϋπόθεση ότι επανεπενδύονται τα έσοδα των πωλήσεων.
•    Πορτογαλικές εταιρίες που κατέχουν μετοχές σε άλλες εταιρείες ημεδαπές ή σε εταιρίες που εδρεύουν στην ΕΕ ή στον ΕΟΧ (όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις της Οδηγίας της ΕΕ για τις μητρικές/θυγατρικές εταιρείες 2011/96/CEE), το 100% των μερισμάτων που διανέμονται εξαιρούνται από το φορολογητέο εισόδημα. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας, της ΕΕ, του ΕΟΧ και των θυγατρικών, οι μετοχές θα πρέπει να αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 10% των συνολικών κεφαλαίων και να διακρατώνται για τουλάχιστον ένα έτος (αυτή η ελάχιστη περίοδος συμμετοχής θα πρέπει να πληροίται πριν ή μετά τη διανομή). Η ανωτέρω εξαίρεση των μερισμάτων από τη φορολόγησή τους πραγματοποιείται όταν διανέμονται από θυγατρικές εταιρείες, πορτογαλικές, ή εγκατεστημένες στην ΕΕ, ή στον ΕΟΧ και ισχύει μόνο εφόσον το σχετικό εισόδημα έχει υπαχθεί σε «πραγματική φορολόγηση». Αυτό συμβαίνει όταν:
•    έχουν υποβληθεί σε φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων ή σε συγκρίσιμο φόρο (χωρίς να απαιτείται ελάχιστο ποσό του φόρου που έχει πραγματικά καταβληθεί).
•    έχουν φορολογηθεί στο επίπεδο της θυγατρικής που προβαίνει στη διανομή των κερδών, ή σε οποιοδήποτε άλλο χαμηλότερο επίπεδο της εταιρικής δομής, ή
•    αναφέρεται σε κέρδη που διανέμονται από μία θυγατρική της ΕΕ ή του ΕΟΧ, οι οποίες υπόκεινται και δεν απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων.

Αναφορικά με τις εκπτώσεις των δαπανών από τα ακαθάριστα έσοδα μιας εταιρείας αυτές μπορούν να πάρουν τη μορφή αποσβέσεων των περιουσιακών στοιχείων της, με τη σταθερή μέθοδο, με καθορισμένους συντελεστές, ανά περιουσιακό στοιχείο, οι οποίοι κυμαίνονται από 2% έως 33,33%. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν επιτρέπεται η απόσβεση της υπεραξίας.

Επιπρόσθετα, τα έξοδα πρώτης εγκατάστασης μιας εταιρείας εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα μιας εταιρείας κατά το έτος που προέκυψαν.

Εάν το επιτόκιο που εφαρμόζονται στους τόκους και σε άλλες αποζημιώσεις σχετικά με τα δάνεια που παρέχονται από τους μετόχους της εταιρείας είναι υψηλότερο από ό, τι το διατραπεζικό επιτόκιο του ευρώ (Euribor), το ποσό που καταβλήθηκε επιπλέον δεν εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα της εταιρείας. Ο κανόνας αυτός δεν εφαρμόζεται, όταν ο μέτοχος είναι κάτοικος μιας χώρας με την οποία η Πορτογαλία έχει υπογράψει Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ) ή όταν το επιτόκιο είναι σύμφωνο με την αρχή των ίσων αποστάσεων που προκύπτει από τους κανόνες για τις ενδοομιλικές συναλλαγές.

Οι ζημιές απομείωσης για επισφαλείς απαιτήσεις εκπίπτουν για φορολογικούς σκοπούς, όταν ή έχει αξιωθεί η απαίτηση ή οι πιστώσεις έχουν καθορισθεί από το δικαστήριο. Το ετήσιο ποσό των συσσωρευμένων ζημιών απομείωσης για επισφαλείς απαιτήσεις που μπορεί να εκπίπτει, περιορίζεται στα ακόλουθα ποσοστά:
•    Για περισσότερο από 6 και λιγότερο από 12 μήνες: 25%.
•    Για περισσότερο από 12 και λιγότερο από 18 μήνες: το 50%.
•    Για περισσότερο από 18 και λιγότερο από 24 μήνες: το 75%.
•    Για περισσότερο από 24 μήνες: 100%.

Φορολογικές ζημιές που προκύπτουν από το 2012 και μετά μπορούν να μεταφερθούν για πέντε χρόνια. Δεν επιτρέπεται όμως μεταφορά της ζημίας σε προηγούμενες χρήσεις.

Ο φόρος που παρακρατείται σε πληρωμές μερισμάτων, τόκων, δικαιωμάτων και αμοιβών για τεχνικές υπηρεσίες ανέρχεται σε 25%, εκτός αν πρόκειται για διανομή σε εταιρεία που εδρεύει σε "φορολογικό παράδεισο" οπότε ο εν λόγω συντελεστής αυξάνεται στο 35%. Βάσει των Ευρωπαϊκών οδηγιών, απαλλαγή μπορεί να παρέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις διανομής μερισμάτων σε συνδεδεμένες εταιρείες εντός της ΕΕ. Επίσης, ευμενέστερη φορολογία μπορεί να προβλέπεται στις ισχύουσες ΣΑΔΦ που έχουν συναφθεί μεταξύ της Πορτογαλίας και άλλων κρατών.

Φορολογία Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων 

Ένα πρόσωπο που δαπανά περισσότερες από 183 ημέρες το χρόνο συνολικά στην Πορτογαλία κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους, θεωρείται ότι κατοικεί μόνιμα στην Πορτογαλία για φορολογικούς σκοπούς. Οι φορολογικοί κάτοικοι Πορτογαλίας υπόκεινται σε φόρο για το παγκόσμιο εισόδημά τους, ενώ οι μη κάτοικοι μόνο για το εισόδημα που προέρχεται από πορτογαλικές πηγές.

Το εισόδημα των φυσικών προσώπων χωρίζεται σε 6 κατηγορίες: μισθοί, επιχειρηματικά κέρδη, εισόδημα από επενδύσεις, έσοδα από ακίνητα, κεφαλαιακά κέρδη και συντάξεις. Τα  κέρδη κεφαλαίου, τα ενοίκια και το εισόδημα από επενδύσεις υπόκεινται σε φόρο με συντελεστή 28%. Τα υπόλοιπα εισοδήματα εντάσσονται σε κλίμακα με προοδευτικούς συντελεστές μέχρι 48%. Πρόσθετη επιβάρυνση 2,5% επιβάλλεται σε εισοδήματα από 80.000 έως 250.000 και 5% σε υψηλότερα εισοδήματα.

Φορολογικοί Συντελεστές

*Χαμηλότεροι συντελεστές προβλέπονται για τη Μαδέιρα και τις Αζόρες.

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα είναι απαραίτητα για την σύνταξη των ενοποιημένων αλλά και των εταιρικών οικονομικών καταστάσεων, ενώ επιτρέπονται για τις μη εισηγμένες εταιρείες, αν καταθέσουν την απαραίτητη έκθεση ελέγχου.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες υποχρεούνται να συντάσσουν τις καταστατικές οικονομικές τους καταστάσεις σύμφωνα με τα ΔΛΠ, ενώ οι τράπεζες θα πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες που βασίζονται στα ΔΛΠ γενικώς.

Τα GAAP Πορτογαλίας έχουν ενημερωθεί από την 1η Ιανουαρίου 2010, για την ενσωμάτωση των ΔΛΠ που έχουν εκδοθεί μέχρι το 2007, ενώ σχεδιάζεται περαιτέρω σύγκλιση των τοπικών πορτογαλικών GAAP προς τα ΔΛΠ.

Ενδοομιλικές συναλλαγές

Εφαρμόζονται κατά τα πρότυπα του ΟΟΣΑ. Επίσης, βρίσκονται σε ισχύ κανόνες υποκεφαλαιοδότησης (thin capitalisation rules).

Φορολογική σχέση με την Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει υπογράψει με την Πορτογαλία Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας από το 2002 η οποία κυρώθηκε με τον Ν. 3009/2002. Η Σ.Α.Δ.Φ. ρυθμίζει τη φορολόγηση των συντάξεων, των μισθωτών υπηρεσιών, των μερισμάτων, των τόκων και των δικαιωμάτων. 

Τα ανώτερα όρια παρακράτησης φόρου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και βάσει της ΣΑΔΦ είναι:

Για πληρωμές από την Πορτογαλία προς την Ελλάδα
Μερίσματα: 0% / 15%  
Τόκοι: 5% / 15%
Δικαιώματα: 5% / 10%

Για πληρωμές από την Ελλάδα προς την Πορτογαλία 
Μερίσματα: 0% / 10% 
Τόκοι: 8% / 10%
Δικαιώματα: 8% / 10%

Συντάξεις και άλλες παρόμοιες αμοιβές που καταβάλλονται σε κάτοικο Ελλάδας έναντι προηγούμενης εξαρτημένης απασχόλησης, φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα. Συντάξεις που καταβάλλονται από το Κράτος της Πορτογαλίας ή πολιτική ή διοικητική υποδιαίρεσή του ή τοπική αρχή αυτού, είτε από ταμεία που έχουν συσταθεί από αυτά, σε φυσικό πρόσωπο για υπηρεσίες που παρασχέθηκαν προς το Κράτος αυτό ή προς την υποδιαίρεσή του ή προς την αρχή αυτού, φορολογούνται μόνο στην Πορτογαλία. Εάν, όμως, το φυσικό πρόσωπο είναι κάτοικος και υπήκοος Ελλάδας, οι παραπάνω συντάξεις φορολογούνται μόνο στην Ελλάδα. 

Η Πορτογαλία ΔΕΝ ανήκει στα κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς.

Τέλος, για την τεκμηρίωση της φορολογικής κατοικίας ενός φυσικού προσώπου απαιτείται ένα απλό πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας το οποίο εκδίδουν οι Πορτογαλικές φορολογικές αρχές. 

VIES

Οι Πορτογαλικές εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στο μητρώο ΦΠΑ και υποκείμενες στο φόρο, μπορούν να διεξάγουν ενδοκοινοτικές συναλλαγές μέσω του συστήματος VIES.

Βασικές Μορφές Επιχειρήσεων:

Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται : η ανώνυμη εταιρεία (SA - sociedade anónima),η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (Lda- sociedade de responsabilidade limitada), η ομόρρυθμη και ετερόρρυθμη εταιρεία (sociedade em comandita simples), ατομική επιχείρηση  (negócio pessoal) και το υποκατάστημα (filial) ξένης εταιρείας.

Νόμισμα

Το νόμισμα της Πορτογαλίας είναι το Ευρώ (κωδικός EUR).

Εγχώριες Τράπεζες:

Μερικές από τις εγχώριες τράπεζες είναι:
Banco Santander, Banco de Portugal, Banco Finantia, Barclays Portugal, Itausa Portugal BCP - Banco Comercial, Banıf, Banco Espirito Santo, BPI, Millennium BCP, CGD

Χρήσιμα Links 

Υπουργείο Εξωτερικών: www.portugalglobal.pt/EN/INVESTINPORTUGAL/.aspx
Υπουργείο Οικονομικών: www.min-financas.pt,  www.min-economia.pt
Επίσημο site της Κυβέρνησης: www.portugal.gov.p