Εμπορικό και επιχειρηματικό περιβάλλον

H Ιαπωνία βρίσκεται στη βορειοανατολική Ασία μεταξύ του Βόρειου Ειρηνικού και της Θάλασσας της Ιαπωνίας, ενώ εκτείνεται σε 378.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αποτελούμενη από τέσσερα μεγάλα νησιά και χιλιάδες μικρότερα. Ο πληθυσμός της είναι πάνω από 126 εκατ. κατοίκους.Η κουλτούρα της Ιαπωνίας βασίζεται στον αρχαίο πολιτισμό της περιοχής, που έχει εξελιχθεί μέσα στα γεωγραφικά όρια του νησιού και ο οποίος έχει δημιουργήσει μια σύγχρονη κοινωνία συμβιούσα με τις παλιές παραδόσεις και έθιμα. 

Παρά τις πρόσφατες οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις, η Ιαπωνία παραμένει μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο διεθνές οικονομικό γίγνεσθαι και το επιχειρείν. Όντας αρκτετά αναπτυγμένη οικονομία, οι ρυθμοί μεγέθυνσης του ΑΕΠ της Ιαπωνίας δεν είναι ιδιαίτερα υψηλοί. Πιο συγκεκριμένα, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,74% το 2017, ενώ η εκτίμηση για το 2018 δείχνει μεγέθυνσ της τάξης του 1,14%. 

Συγκεκριμένα, η Ιαπωνία κατατάσσεται από την Παγκόσμια Τράπεζα στην 39η θέση από 190 χώρες παγκοσμίως, όσον αφορά το δείκτη Ease Doıng Busıness της Παγκόσμιας Τράπεζας. Σημειώνεται πάντως ότι η χώρα παρέχει ένα ιδιαίτερα αξιόπιστο νομικό πλαίσιο προστασίας των επενδυτών, διαθέτει εξαιρετική τεχνολογική υποδομή και παρουσιάζει ευκολία πιστώσεων και ανάπτυξης διασυνοριακού εμπορίου. Επιπλέον, οι Ιάπωνες είναι ένας σχετικά εύπορος πληθυσμός με σημαντική αγοραστική δύναμη.

Τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα που αφορούν στην επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ιαπωνία είναι οι χρονοβόρες και δαπανηρές φορολογικές διαδικασίες και η πολυπλοκότητα αυτών στην έναρξη μιας επιχείρησης. Επιπλέον, η ιαπωνική κουλτούρα εμπεριέχει πολλές "παγίδες" για τον ανενημέρωτο επιχειρηματία, και ως εκ τούτου, η κατανόηση αυτής παραμένει κλειδί για την επιτυχία μιας ιαπωνικής επιχείρησης.

Έτσι, η  Ιαπωνία υφίσταται ως το κέντρο νέων τάσεων και δημιουργικότητας. Σήμερα, όλο και περισσότερες εταιρείες ανά τον κόσμο συνεργάζονται με ιαπωνικές εταιρείες προκειμένου να αναπτύξουν προϊόντα και υπηρεσίες, να δημιουργήσουν καινοτόμες τεχνολογίες, και να διεξαγάγουν προγράμματα Έρευνας και Ανάπτυξης. 

Οι βιομηχανίες της Ιαπωνίας είναι ανταγωνιστικές σε παγκόσμιο επίπεδο, και, κυρίως στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Όσον αφορά στις ξένες εταιρείες, η Ιαπωνία προσφέρει πολλά επενδυτικά κίνητρα, καθώς οι αλλοδαπές επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Ιαπωνία έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν δάνεια προκειμένου να αξιοποιήσουν  γη, κτίρια, και εξοπλισμό για τις λειτουργικές τους ανάγκες. 

Φορολογικό σύστημα

Μια εταιρεία που έχει συσταθεί σύμφωνα με τους νόμους της Ιαπωνίας και διαθέτει τα κεντρικά γραφεία της στη χώρα, νοείται ως κάτοικος Ιαπωνίας, ανεξάρτητα από τον τόπο πραγματικής άσκησης της διοίκησης. Οι εταιρείες που δεν συγκεντρώνουν τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά θεωρούνται αλλοδαπές. 

Οι εγχώριες εταιρείες φορολογούνται στην Ιαπωνία για το παγκόσμιο εισόδημά τους, ενώ οι μόνιμες εγκαταστάσεις αλλοδαπών εταιρειών (πχ υποκαταστήματα) υπόκεινται σε φόρο μόνο για πηγές προερχόμενες από την Ιαπωνία. Οι αλλοδαπές εταιρείες χωρίς μόνιμη εγκατάσταση φορολογούνται στην Ιαπωνία μόνο για μέρος των εισοδημάτων από εγχώρις πηγές. Το φορολογητέο εισόδημα μιας εταιρείας είναι το συνολικό εισόδημα από όλες τις πηγές. Δεν υπάρχει καμία ειδική απαίτηση να γίνεται διάκριση μεταξύ των τύπων του εισοδήματος. Κατ 'αρχήν, η λογιστική για φορολογικούς σκοπούς ακολουθεί γενικά αποδεκτές λογιστικές αρχές στην Ιαπωνία, και το εισόδημα μιας εταιρείας καθορίζεται σε δεδουλευμένη βάση.

Οι άμεσοι φόροι που βαραίνουν τις εταιρείες διαχωρίζονται σε εθνικούς και τοπικούς. Ο εθνικός φορολογικός συντλεστής ανέρχεται σε 23,2% και εφαρμόζεται σε εταιρείες με κεφάλαιο άνω των Γιεν 100 εκατ. (περίπου Ευρώ 800 χιλ). Οι τοπικοί φόροι διαχωρίζονται περαιτέρω σε τοπικό φόρο κατοίκου, ο οποίος βασίζεται στην περιοχή και το μέγεθος της εταιρείας, και τοπικό εταιρικό φόρο, ο οποίος λαμβάνει υπόψη κυρίως εισοδηματικές και κεφαλαιακές παραμέτρους.  Δεδομένου ότι κάποιοι από τους παραπάνω φόρους εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα μιας επιχείρησης, ο ανώτερος πραγματικός φορολογικός συντελεστής ανέρχεται σε περίπου 30%. Οι ζημιές μπορούν να μεταφερθούν στα επόμενα 9 φορολογικά έτη αλλά δύνανται να συμψηφίζουν μέχρι το 50% των μελλοντικών κερδών σε κάθε χρήση. 

Τα κεφαλαιακά κέρδη και ζημίες αντιμετωπίζονται ως κανονικά εισοδήματα και οι ζημίες αντιστοίχως. Κάτω από ορισμένες συνθήκες (π.χ. ειδική επανεπένδυση, ανταλλαγή ακινήτων), οι φόροι που επιβάλλονται γενικά για τα κέρδη του κεφαλαίου μπορεί να αναβάλλεται εφ 'όσον πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις.

Τα μερίσματα που λαμβάνονται από μια ιαπωνική εταιρεία εξαιρούνται από το φορολογητέο εισόδημα για σκοπούς φορολογίας εισοδήματος, υπό την προϋπόθεση ότι η δικαιούχος εταιρεία κατέχει τουλάχιστον το 33% των μετοχών της διανέμουσας για διάστημα άνω των 6 μηνών μέχρι την ημερομηνία της απονομής. Σε άλλες περιπτώσεις. ένα μέρος των εισπραχθέντων μερισμάτων εντάσσεται στο φορολογητέο εισόδημα. 

Πρέπει να σημειωθεί  ότι η ιαπωνική φορολογική νομοθεσία προβλέπει κανόνες για τις ενδοομιλικές συναλλαγές (transfer pricing rules), όπως και κανόνες για την καταστολή της φοροδιαφυγής με τη χρήση "φορολογικών παραδείσων" (Κανόνες για τις ελεγχόμενες αλλοδαπές εταιρείες).

Εκτός των ανωτέρω, οι ιαπωνικές εταιρείες υποχρεούνται να παρακρατούν φόρο σε διάφορες πληρωμές, ως εξής:

-  Οι πληρωμές μερισμάτων σε μη κατοίκους υπόκεινται σε παρακράτηση 20,42%. Ο συγκεκριμένος συντελεστής περιορίζεται σε 15,315%, αν η εταιρεία που διανέμει είναι εισηγμένη. 

-  Στους τόκους που καταβάλλονται σε μη κατοίκους, διενεργείται επίσης παρακράτηση 20,42%. Μειωμένος συντλεστής 15,315% προβλέπεται για περιπτώσεις τόκων τραπεζικών καταθέσεων και τοκομεριδιών ομολόγων.

- Ο κανονικός συντελεστής παρακράτησης (20,42%) εφαρμόζεται επίσης σε πληρωμές δικαιωμάτων (royalties) και αμοιβές τεχνικών υπηρεσιών.

Οι παραπάνω συντελεστές ενδέχεται να μειώνονται, σε περίπτωση που προβλέπεται διαφορετικός χειρισμός στις σχετικές Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας.

Φορολογία Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων

Ένας φυσικό πρόσωπο που έχει την μόνιμη κατοικία του στην Ιαπωνία για τουλάχιστον ένα έτος, νοείται ως κάτοικος Ιαπωνίας. Πιο συγκεκριμένα, σε επίπεδο φορολογίας φυσικών προσώπων διακρίνονται οι ακόλουθες τρεις κατηγορίες:

- Μόνιμοι κάτοικοι, οι οποίοι υπόκεινται σε φορολογία εισοδήματος για το παγκόσμιο εισόδημά τους

- Μη μόνιμοι κάτοικοι (διαμένουν στην Ιαπωνία για διάστημα μέχρι 5 ετών μέσα σε μία δεκαετία), οι οποίοι φορολογούνται για τα εισοδήματα από πηγές Ιαπωνίας και τα εμβάσματα που πραγματοποιούν από το εξωτερικό.

- Μη κάτοικοι, οι οποίοι οφείλουν φόρο μόνο για τα εγχώρια εισοδήματα.

Τα κεφαλαιακά κέρδη φορολογούνται κατά κανόνα με 20%, εκτός από κάποιες περιπτώσεις αγοραπωλησίας ακινήτων που ο συντελεστής μπορεί να ανέλθει στο 39%. Τα υπόλοιπα εισοδήματα φορολογούνται βάσει προοδευτικής κλίμακας με ανώτατο συντελεστή 55%.

Φορολογικοί Συντελεστές

Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Οι εισηγμένες εταιρείες που πληρούν ορισμένες απαιτήσεις ("Καθορισμένες Εταιρείες") επιτρέπεται να χρησιμοποιούν τα ΔΛΠ για τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις τους, που λήγουν την ή μετά την 31η Μαρτίου 2010, σύμφωνα με τους κανονισμούς για τις Ενοποιημένες Οικονομικές Καταστάσεις, όπως αναθεωρήθηκαν από την Financial Services Agency (FSA) της Ιαπωνίας, τον Δεκέμβριο του 2009.Ο χάρτης πορείας που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Λογιστικών Επιχειρήσεων (BAC) τον Ιούνιο του 2009 κατέδειξε ότι η υποχρεωτική υιοθέτηση των ΔΛΠ μπορεί να ξεκινήσει το 2015 ή το 2016, με την επιφύλαξη της τελικής απόφασης που πρόκειται να γίνει αυτόν τον χρόνο. 

Οι τοπικές φορολογικές αρχές δεν έχουν ανακοινώσει ακόμα τα σχέδια θέσπισης ή σύγκλισης των τοπικών λογιστικών προτύπων στα ΔΛΠ ή ΔΛΠ για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Φορολογική σχέση με την Ελλάδα

Η Ελλάδα δεν έχει υπογράψει με την Ιαπωνία Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας. Τα όρια παρακράτησης φόρου σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της Ελλάδας, και της Ιαπωνίας είναι:

Για πληρωμές από την Ιαπωνία  προς την Ελλάδα
Μερίσματα: 20%  
Τόκοι: 15% / 20%
Δικαιώματα: 20%

Για πληρωμές από την Ελλάδα προς την Ιαπωνία
Μερίσματα: 10% 
Τόκοι: 33% (προς νομικά πρόσωπα) και 20% (προς φυσικά πρόσωπα)
Δικαιώματα: 25%

Η Ιαπωνία ΔΕΝ ανήκει στα κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς¹.

Ενδοομιλικές συναλλαγές

Η Ιαπωνία εφαρμόζει το πλαίσιο των τριών πυλώνων (έκθεση ανά χώρα, φάκελος τεκμηρίωσης ομίλου και τοπικός φάκελος τεκμηρίωσης) για τις ενδοομιλικές συναλλαγές που έχει τεθεί από τον ΟΟΣΑ.

Επίσης, έχει εισαχθεί πλαίσιο για την υπο-κεφαλαιοδοτηση (thin capitalisation) και τις Αλλοδαπές Ελεγχόμενες Εταιρείες. 

Βασικές Μορφές Επιχειρήσεων:

Σε αυτές περιλαμβάνονται οι εξής μορφές επιχειρήσεων: η ομόρρυθμη εταιρεία (Go-Mei Gaisha), η ετερόρρυθμη εταιρεία (Go-shi Gaisha), η ανώνυμη εταιρεία (Kabushiki Kaisha), και η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (Yugen Gaisha).

Νόμισμα

Το νόμισμα της Ιαπωνίας είναι το Γιεν (κωδικός JP, JPN, JAP).
Ισοτιμία: 1 EUR = 124,88 JP (Ιανουάριος 2019)

Βασικές Εγχώριες Τράπεζες:

Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται: Japan Postal Bank, Mizuho, Tokyo-Mitsubishi UFJ, Sumitomo, Resona, Citibank , Shinsei Bank. Kagoshima Bank, Minami-Nippon Bank, Bank of Yokohama, Kanagawa Bank, Shikoku Bank, Bank of Kōchi, Higo Bank, Kumamoto Family Bank, Bank of Kyoto, Mie Bank, Hyakugo Bank, Daisan Bank

Χρήσιμα Links

Τράπεζα της Ιαπωνίας: www.boj.or.jp
Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Βιομηχανίας : www.meti.go.jp
Οικονομική Αρχή: www.fsa.go.jp/indexe.html

Παραπομπές

1 Βλ. παρ. 4 & παρ. 7 του άρθρου 51Α του Κ.Φ.Ε., την ΠΟΛ 1125/2011 & την ΔΟΣ Α 1011408 ΕΞ 20.1.2012.
2 Βλ. «Πραγματική Συναλλαγή» στο αρχείο ορισμών.
3 Βλ. «Προϋποθέσεις Αλλαγής Φορολογικής Κατοικίας»